Từ cuối thế kỷ XIX, một số người Pháp đã bỏ nhiều công sức nghiên cứu, tìm hiểu nền văn hóa của chúng ta. Họ đã đi, đã chụp rất nhiều ảnh về đời sống, sinh hoạt của người Việt và những bức ảnh ấy, ngày nay đã trở thành nguồn tư liệu quý giá. Pierre Dieulefils là một trong những nhiếp ảnh gia như thế. Đến Đông Dương năm 1885, ông đã dành phần lớn cuộc đời mình để chụp ảnh vùng đất này.
Năm 1909, Dieulefils xuất bản cuốn sách ảnh “Đông Dương xinh đẹp và kỳ vĩ: Trung Kỳ - Bắc Kỳ”. Cuốn sách được trưng bày tại cuộc Đấu xảo quốc tế ở Bruxelles năm 1910 và được trao huy chương vàng. Sau đó, ông tiếp tục cho ra mắt cuốn “Nam Kỳ - Sài Gòn và vùng phụ cận”.
Trong lần tái bản này, để góp phần đưa những bức ảnh, và cũng là những tư liệu lịch sử quý giá về Việt Nam cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, đến với bạn đọc, Đông A gộp hai cuốn sách trên của Dieulefils vào một ấn bản lấy tên chung là “Đông Dương xinh đẹp và kỳ vĩ”.
Nhiều hình ảnh quý hiếm về cảnh vật, con người từ Bắc vào Nam hơn 100 năm trước. 261 bức ảnh trong cuốn sách sẽ đưa chúng ta trở lại quá khứ, chiêm ngưỡng vẻ đẹp cách đây hơn 100 năm của cảnh quan, các công trình kiến trúc, các di tích văn hóa – lịch sử khắp ba miền đất nước và gặp gỡ những con người là chứng nhân một thời của dân tộc: từ thác Bản Giốc ở vùng biên giới Cao Bằng, đến hồ Hoàn Kiếm một ngày mùa thu; từ ải Nam Quan đến Nhà thờ Đức Bà, Vũng Tàu, Tây Ninh; từ phố Hàng Bạc, Paul Bert (Tràng Tiền) đến khu phố Tàu giữa Sài Gòn; từ cư dân đồng bằng sông Hồng, kép hát, nhà sư, đến thị vệ, quan lại, và cả vua Duy Tân; từ những cảnh hoang sơ đến đền đài cung điện...
Một cách tự nhiên nhất, những khung hình này cũng chính là một phần của lịch sử.
“Đông Dương xinh đẹp và kỳ vĩ” là cuốn sách thứ hai trong tủ sách Đông Dương của Đông A. Trước đó, cuốn đầu tiên trong tủ sách là Một chiến dịch ở Bắc Kỳ đã nhận được sự đón nhận nồng nhiệt của bạn đọc, được tái bản ngay khi mới chính thức phát hành.
Pierre Dieulefils (1862 - 1937) sinh tại làng Malestroit ở vùng Bretagne, nước Pháp. Ông gia nhập quân đội năm 1883, được phân vào trung đoàn pháo binh và sang Đông Dương lần đầu vào năm 1885. Hai năm sau, ông giải ngũ rồi trở về Pháp. Năm 1888, ông quay lại xứ Bắc Kỳ, rẽ hẳn sang làm nghệ sỹ nhiếp ảnh và nhà xuất bản bưu ảnh chuyên nghiệp. Năm 1905, ông đến Sài Gòn rồi du hành sang Phnom Penh và Angkor, không quên chụp lại những bức ảnh kỳ thú.
Năm 1909, ông tập hợp bộ ảnh về Đông Dương và xuất bản tập sách ảnh mang nhan đề “Đông Dương xinh đẹp và kỳ vĩ: Trung Kỳ – Bắc Kỳ”. Tác phẩm này đã đem lại cho ông huy chương vàng tại Đấu xảo quốc tế ở Bruxelles năm 1910. Năm 1913, ông trở về Pháp, dành phần lớn thời gian vào việc sáng tác thơ ca. Ông qua đời năm 1937 tại quê nhà Malestroit.
Dưới con mắt của người đương thời, Pierre Dieulefils hẳn là người thành công trong nghề nghiệp với nguồn lợi lớn từ xuất bản bưu ảnh. Còn với chúng ta, thành công của ông là việc đã ghi lại được những hình ảnh chân thực và quý giá về xứ Đông Dương xinh đẹp và kỳ vĩ cách đây một thế kỷ. Như thế, Pierre Dieulefils đã phần nào trở thành một nhà chép sử của xứ sở này.
