34 năm qua, sự hi sinh của 64 cán bộ, chiến sĩ Hải quân Việt Nam để bảo vệ chủ quyền biển đảo Gạc Ma, thuộc quần đảo Trường Sa (14/3/1988) đã dựng lên một vòng tròn bất tử về chủ nghĩa anh hùng cách mạng, truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam. Suốt từng ấy năm đi qua, sóng biển có thể xóa nhòa mọi dấu tích nhưng không thể xóa được ký ức bi tráng của các anh hùng liệt sĩ Gạc Ma. Đó là một phần lịch sử không thể nào quên và không được quên, là niềm tự hào để bao thế hệ thanh niên con em lên đường làm nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.
 |
Đoàn đại biểu có công với cách mạng tỉnh Quảng Bình năm 2021 (ảnh chụp lại) |
Trận hải chiến năm ấy, tỉnh Quảng Bình là một trong những địa phương có nhiều người lính tham gia nhất. Và 14 người đã vĩnh viễn nằm lại giữa lòng đại dương. Máu của các anh hòa cùng nước biển, xương cốt vùi sâu trong lòng đảo như nhắc nhở cho các thế hệ mai sau trách nhiệm đấu tranh và gìn giữ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.
Có những người lính Gạc Ma năm ấy may mắn sống và trở về với cuộc sống đời thường bình dị. Có người lấy vợ, sinh con, có cuộc sống đầy đủ, hạnh phúc, có người về quê làm anh nông dân cần mẫn, cuộc sống vất vả, nghèo khó.
Trở về quê nhà, cựu chiến binh Gạc Ma Hồ Văn Ba, ở thôn Đức Trung, xã Đức Trạch, huyện Bố Trạch vẫn bám biển mưu sinh. Hằng này, chiếc thuyền câu mực của ông lắc lư theo từng nhịp sóng. Nghèo khó đến nỗi vợ chồng ông ở trong căn nhà vôi vữa lụp xụp nơi xóm nhỏ ven biển, không có tiền xây nổi 1 căn nhà như bao hàng xóm nơi ông ở. Biết được sự khó khăn này, Ban liên lạc Cựu binh Gạc Ma đã kết nối với các nhà hảo tâm, hỗ trợ xây nguyên một căn nhà khang trang. Đây là việc làm thiết thực, thể hiện sự tri ân đến thân nhân những người lính đã hy sinh một phần xương máu ở Trường Sa. Ông Ba cho biết, 34 năm sau trận tử chiến Gạc Ma, đồng đội của ông người còn người mất, mỗi người một hoàn cảnh, đa số đều vất vả. Ông mong muốn các cấp ban ngành quan tâm hơn nữa đến đời sống của các cựu binh trong trận chiến sinh tử Gạc Ma năm xưa, để cuộc sống của họ vơi bớt đi vất vả hơn.
 Trở về quê nhà, cựu chiến binh Gạc Ma Hồ Văn Ba, ở thôn Đức Trung, xã Đức Trạch, huyện Bố Trạch vẫn bám biển mưu sinh. |
“Trở về quê tôi tiếp tục chọn nghề đi biển, trước chưa đi tàu xa bờ thì đi làm lộng, thuyền nan gần bờ. Cựu binh Gạc Ma trở về cuộc sống hàng ngày cũng vất vả, nhà cửa rách nát. Người ta thấy cực khổ nên cũng hỗ trợ, lúc đó người ta cho cái nhà mà tôi cũng bất ngờ.”
Trở về quê nhà sau 1.000 ngày chịu tù đày cùng 9 người lính bị Trung Quốc bắt giữ, trên mình mang đầy thương tích. Năm 1988, ông Nguyễn Văn Thống, ở thôn Nhân Nam, xã Nhân Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình lúc đó là chàng trai tuổi mười tám đôi mươi cùng bao đồng đội ra đảo Gạc Ma. Những ngày đầu tháng 3, đã 34 năm trôi qua nhưng ký ức về trận chiến ngoan cường trên đảo Gạc Ma vẫn luôn hiện hữu trong ông: "Đó là một phần lịch sử không thể nào quên và không được quên". Tinh thần chiến đấu của các anh hùng Gạc Ma là mốc son của lịch sử dân tộc mà thế hệ hôm nay và mai sau không thể nào quên.
Nhiều năm qua, cứ đến dịp 14/3, ông Thống và những người đồng đội còn sống trong sự kiện Gạc Ma ngày ấy lại tổ chức gặp gỡ, giao lưu, ôn lại quá khứ hào hùng một thời và đặc biệt hơn là để tưởng nhớ đến những người đồng đội đã anh dũng hy sinh để bảo vệ chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.
Ông Thống cho biết, 34 năm đã qua, từ trận chiến giữ đảo Gạc Ma năm 1988, sau này đã có biết bao thế hệ thanh niên con em liệt sĩ, cựu binh Gạc Ma cũng lên đường làm nhiệm vụ bảo vệ biển đảo. Con gái của liệt sĩ Gạc Ma Trần Văn Phương là chị Trần Thị Thủy hiện cũng công tác ở đơn vị cũ của bố là Lữ đoàn 146, vùng 4 Hải quân. Còn con trai liệt sĩ Gạc Ma Mai Xuân Hải là Mai Tiến Duẫn cũng làm nhiệm vụ tại Lữ đoàn 83 Hải quân, đóng quân ở bán đảo Sơn Trà, Đà Nẵng.
 |
Trên mình ông Nguyễn Văn Thống vẫn còn mang đầy thương tích. |
Tiếp bước thế hệ trước, tất cả đều chung một trách nhiệm là gìn giữ và bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Ông Thống trầm giọng, không một ai bị lãng quên và không ai được phép quên lãng, đó chính là lời mà những người cựu binh Gạc Ma luôn tự nhắc nhở mình và đồng đội suốt nhiều năm qua. Nếu qua rồi thế hệ của những người lính Gạc Ma, sau này ai sẽ kể lại câu chuyện hải chiến Gạc Ma năm đó, thế hệ trẻ có còn khắc nhớ. Ông Thống mong rằng lịch sử về Gạc Ma 1988 sẽ được giảng dạy kỹ hơn trong trường học, để thế hệ mai sau biết về một sự kiện bi tráng trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc.
“Anh em chiến sĩ Gạc Ma thường gặp nhau để ôn lại kỷ niệm, rồi giúp đỡ nhau, có điều kiện thì kêu gọi hỗ trợ cuộc sống. Mong muốn làm sao lớp trẻ sau này biết đến sự kiện Gạc Ma 14/3/1988 lúc Trung Quốc đánh chiếm đảo, giáo dục con em biết quý trọng, bảo vệ biển đảo quê hương như bao lớp cha ông mình đi trước đã hi sinh.”
Như mọi năm, cụ Hoàng Nhỏ (94 tuổi) ở thôn Tân Định, xã Hải Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình đều bày một mâm cơm, đặt hướng ra biển để làm giỗ cho con trai cùng 63 đồng đội của con đã hy sinh trong trận chiến Gạc Ma ngày 14/3/1988. Mâm cỗ bày biện tương tất, đặt 64 chiếc bát, 64 đôi đũa lên 1 chiếc bàn vuông, vái vọng về hướng Trường Sa, nơi con ông Nhỏ ngã xuống cùng bao đồng đội. Con trai cụ Nhỏ là liệt sỹ Hoàng Văn Túy, hy sinh trong trận hải chiến Gạc Ma năm 1988 cùng 63 đồng đội, thế nên cụ làm giỗ chung 64 liệt sỹ.
 |
Bằng khen Hội CCB Việt Nam ghi nhận sự đóng góp của cựu chiến binh Nguyễn Văn Thống. |
Cụ tâm niệm rằng, mấy anh em sống chết cùng nhau nên mâm cơm giỗ cũng chung nhau. Năm nay tuổi đã cao, cụ không đủ sức khỏe làm mâm cơm và lễ cúng. Tâm nguyện của cụ vẫn được các con, các cháu trong nhà thực hiện một cách đầy đủ. Cụ cho biết, mâm cơm giỗ 64 liệt sĩ Gạc Ma hàng năm là sự nhắc nhớ cho con cháu sau này biết đến sự hy sinh anh dũng của chiến sĩ Hải Quân nhân dân Việt Nam, đã kết nên vòng tròn bất tử bảo vệ lá cờ Tổ quốc tung bay trên Gạc Ma, rồi cụ rưng rưng nước mắt:“Có 1 ngày giỗ là 14/3 tức 27-28 tháng Giêng âm lịch, cũng làm lễ cúng, làm chiếc bàn cúng giữa trời đất hướng ra biển. Lễ cúng, giỗ chung như vậy, tâm niệm con mình và đồng đội của con cùng về… (khóc).
Trường Sa năm 1988, tin tức chiến sự bay về nóng hổi. Những ngày cuối tháng 3 năm đó, bà Hoàng Thị Loàn, năm nay 59 tuổi, con gái cụ Hoàng Nhỏ, chị gái liệt sĩ Gạc Ma Hoàng Văn Túy nhận được thông báo rằng em trai mình hy sinh khi cùng đồng đội giữ đảo. Lúc đó cụ Nhỏ ngã quỵ, suy sụp, bà Loàn dìu cụ đi dọc bãi biển ngóng về phía khơi xa cầu mong một điều kỳ diệu. Bà Loàn cho biết, em trai bà nằm lại ở Trường Sa, máu tô thắm lá cờ Tổ quốc. Gia đình nén nỗi đau, biến sự mất mát này trở thành niềm tự hào truyền thống cách mạng, dạy bảo con cháu không được quên sự hy sinh cao cả của các thế hệ đi trước.“Gia đình cứ truyền lại, nối tiếp cho các thế hệ sau về câu chuyện Gạc Ma, về người bác đi bộ đội ra đảo Trường Sa, ra Gạc Ma rồi bị chiếm đảo và hy sinh ngoài đảo. Rồi sau này hết thế hệ mình thì có con, cháu theo ngày tháng này để tổ chức ngày giỗ, tưởng niệm ngày hải chiến Gạc Ma.”
34 năm qua, giữa biển trời thiêng liêng của Tổ quốc, anh linh của các anh hùng liệt sĩ đã hi sinh, chúng ta mãi không thể nào quên. Các thế hệ hôm nay nguyện tiếp nối các anh đóng góp sức mình cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xứng đáng với niềm tin, lý tưởng cách mạng của thế hệ cha anh đi trước để bảo vệ Gạc Ma (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam) quyết bảo vệ từng tấc đất, giữ vững chủ quyền của dân tộc.
