Lễ hội Lồng Tồng được diễn ra vào dịp tháng Giêng thường vào ngày mùng 4 đến ngày 25 tại Yên Sơn, Chiêm Hóa, Na Hang (của Tuyên Quang), Quang Minh (của Hà Giang), Định Hóa (Thái Nguyên) và Ba Bể ( Bắc Kạn). Tùy theo phong tục của từng địa phương mà tổ chức khác ngày nhau và thời gian thường kéo dài trong 3 ngày.
| |
Lễ hội Lồng Tồng tại Quang Minh, Hà Giang |
Lễ hội mang dấu ấn tín ngưỡng phồn thực, là hoạt động tín ngưỡng cầu mưa thuận gió hòa, cây cối tốt tươi, mùa màng bội thu. Là Lễ hội cầu may, cầu mùa, là dịp để nhân dân các dân tộc tri ân trời đất, tri ân tổ tiên dòng họ, ông, bà, cha, mẹ, những người đã khai phá ra những mảnh ruộng đầu tiên và truyền dạy việc nuôi trồng, cấy hái, sự sinh khắc chuyển vần của ngũ hành, của trời đất, của nắng mưa, sương gió, của mồ hôi lao động đã tạo nên những sản vật quý giá để nuôi sống con người…
Lễ hội được khởi nguồn từ trong cộng đồng của người Tày và thường được tổ chức ở những ruộng đất tốt nhất, to nhất trong bản làng.
Với phần Lễ của hội Lồng Tồng thì phải chuẩn bị một mâm cỗ với đầy đủ các sản vật của địa phương do chính những bàn tay khéo léo, chịu thương, chịu khó của nhân dân các dân tộc làm ra đem dâng lên trời đất, thần linh. Đặc biệt, còn có những hạt giống, theo quan niệm của bà con nơi đây, hạt giống tạo nên mùa màng, tạo ra sản phẩm lương thực cho con người.
Sau lễ cúng thần linh, trời đất, Ban tổ chức thực hiện nghi thức cày “Tịch điền” để lấy may, lấy phúc, dân khang, vật thịnh.
| |
Nghi thức cày "Tịch Điền" |
Lễ hội Lồng Tồng thường có hai phần là phần lễ và phần hội. Lễ hội bắt đầu khi chiêng trống nổi lên, rồi các bô lão và tráng đinh rước Thần Nông và Thành Hoàng từ đình ra ruộng, còn các gia đình thì rước cỗ bày ra trên bãi hội.
Người chủ trì hội xướng bài mo cúng chư thần rồi tuyên bố phá cỗ. Gia đình nào có cỗ thịnh soạn và mời được nhiều khách dự hội đến thưởng thức cỗ nhà mình thì xem đó là điều may mắn cho cả năm. Có nơi các vị bô lão được mời đi thưởng cỗ, có thanh niên gái trai đi theo múa hát, chúc cho từng gia đình vạn sự tốt lành.
| |
Các tráng đinh rước Thần Nông và Thành Hoàng |
Cùng với các hoạt động rước lễ, tung còn, lễ hội còn có nhiều trò chơi dân gian như đánh yến, đánh bam, kéo co, đẩy gậy, đi kà kheo, đánh bóng chuyền và không thể thiếu những bài hát, điệu múa mang đậm bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc nơi đây.
Không khí thật tưng bừng náo nhiệt khi du khách gần xa được cùng nhau hòa mình vào những trò chơi, những làn điệu dân ca truyền thống của các dân tộc. Cùng tìm hiểu và mua sắm những sản phẩm nông sản đặc sản của địa phương.
Việc duy trì các Lễ hội truyền thống của dân tộc trong dịp Tết đến, Xuân về sẽ giúp cho nhân dân các dân tộc vùng cao Tây Bắc có điểm vui chơi bổ ích, đặc biệt đây cũng là nơi tụ hội, giao lưu của nhân dân và du khách thập phương, là dịp để những người con của quê hương tri ân với nguồn cội, tổ tiên sau một năm công tác, học tập trên khắp mọi miền của Tổ quốc.
Đồng thời, nhằm giới thiệu, quảng bá về tiềm năng, thế mạnh phát triển văn hóa, du lịch, góp phần gìn giữ, phát huy và tôn vinh bản sắc văn hóa các dân tộc, giáo dục yêu nước, lòng tự hào dân tộc, củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao mức hưởng thụ văn hóa tinh thần cho nhân dân.