Trong văn hóa người Việt, Rằm tháng 7 là ngày Xá tội vong nhân và đồng thời là ngày lễ Vu lan báo hiếu cha mẹ.
Chính vì thế vào ngày này, người Việt rất coi trong việc thờ cúng để cầu cho cả gia đình bình an, xua đuổi mọi vận xui đeo bám.
Thông thường, người Việt sẽ cúng Rằm tháng 7 vào khoảng thời gian từ ngày 2 - 14/7 âm lịch.
Lý giải về vấn đề này, Chuyên gia phong thủy Lê Thái Bình (chủ nhiệm câu lạc bộ Thiền Việt, viện Nghiên cứu tiềm năng con người) cho biết:
"Qua ngày mùng 1 sang canh ngày 2/7 - 14/7 là ngày các vong hồn được về với dương giới theo quan niệm dân gian. Và những vong hồn có tội thì có thể được xá tội trong những ngày này, Diêm Vương cho mở cửa Quỷ Môn Quan để những linh hồn này có thể trở về trần gian và được thụ hưởng những lễ vật ở trần gian do người dương thế cúng tế. Đây là một quan niệm dân gian, từ trước đến giờ tục lệ người dân Việt vẫn thường cúng tế vào những ngày này”.
Vì vậy, vào ngày này, các gia đình sẽ chuẩn bị 2 mâm cúng là: Mâm cúng chúng sinh và mâm cúng Đức phật gia tiên.
Thời gian thực hiện cúng rằm tháng 7, người xưa thường thực hiện lễ Vu Lan cầu siêu, báo hiếu tổ tiên vào ban ngày.
Đối với lễ cúng chúng sinh thường diễn ra vào buổi chiều tối.
Nơi cúng cô hồn thường được đặt ở vỉa hè, khu vực ngã ba, cổng làng.
Không nên đặt mâm cúng trong nhà hoặc phạm vi nơi ở. Việc cúng chúng sinh tiến hành sau khi đã cúng Phật, cúng thần linh, cúng gia tiên.
Chia sẻ trên Dân trí, tiến sỹ Vũ Thế Khanh - Tổng giám đốc Liên hiệp Khoa học công nghệ tin học ứng dụng UIA cho rằng, việc cúng rằm tháng 7 trước 15 âm lịch xuất phát từ các truyền thuyết dân gian. Người xưa quan niệm ngày 15/7 âm lịch là ngày giới hạn của kỳ “mở cửa”, sau ngày này người cõi âm sẽ không thể nhận đồ được nữa.
Ngoài ra còn có truyền thuyết kể lại trong “thế giới tâm linh” có một dòng sông chở hàng của người trần gửi cho người âm, đó là Sông Chở Mã. Sau ngày 15/7 âm lịch, “thuyền chở mã” đã rời bến nên đốt mã sau ngày đó sẽ không có giá trị cho người âm nữa. Cũng vì quan niệm trên mà dân gian thường có thói quen cúng rằm tháng 7 trước ngày 15/7 âm lịch, lâu dần hình thành thói quen, tục lệ truyền từ đời này sang đời khác.
Có quan niệm lại cho rằng cúng gia tiên có thể cúng sớm hơn, nhưng lễ cúng cô hồn được tổ chức vào buổi chiều tối ngày 14/7 hoặc 15/7. Bởi vì, quan niệm dân gian cho rằng, đây là thời gian những vong linh trên đường trở về địa ngục nên cũng là lúc cúng cô hồn chuẩn nhất.
