"Năng lực ảo" của nhà thầu Trưng Quốc
Theo Hiệp hội Năng lượng Việt Nam (VEA), hầu hết các dự án nguồn điện trong Quy hoạch điện VI đều bị chậm tiến độ, như các nhà máy thủy điện Sông Ba Hạ, Pleikrông, Bản Vẽ…; nhà máy điện chu trình hỗn hợp Nhơn Trạch 2; các nhà máy nhiệt điện: Hải Phòng 1, Quảng Ninh 1, Vũng Áng 1, Sơn Động, Mạo Khê, Nông Sơn, Ô Môn 1…; trong đó các nguồn điện phải điều chỉnh tiến độ chậm lại 1-2 năm là phổ biến, thậm chí đến 3 năm trở lên như các nhà máy nhiệt điện: Mạo Khê, Nông Sơn, Ô Môn 1…
 |
| Dự án Nhà máy Nhiệt điện Quảng Ninh do nhà thầu Tập đoàn Điện Khí Thượng Hải (Trung Quốc) đảm nhiệm, mọi phần việc vẫn đang ngổn ngang. (Báo Quảng Ninh) |
Đặc biệt các dự án do các nhà thầu Trung Quốc đảm nhận như: Hải Phòng 1, Hải Phòng 2, Cẩm Phả 1, Cẩm Phả 2, Quảng Ninh 1, Quảng Ninh 2, Mạo Khê, Thái Nguyên, Vĩnh Tân 2, Duyên Hải 1… đều bị chậm, có những dự án đến nay chưa triển khai, chậm tiến độ từ 2 - 3 năm. Lý do chậm là do năng lực nhà thầu yếu, thiếu kinh nghiệm và không thu xếp được tài chính.
“Nhà thầu hứa cung cấp đủ vốn cho dự án, nhưng thực chất là thiếu công nghệ, thiết bị không đồng bộ, chưa nói chất lượng thiết bị của Trung Quốc không bằng thiết bị của các nước phát triển, do đó dẫn đến việc triển khai các dự án vừa chậm trong xây dựng và cả chậm trong quá trình hoàn chỉnh để đưa dự án vào vận hành. Ngoài ra, các dự án nhà thầu Trung Quốc trúng thầu họ đều đưa toàn bộ người Trung Quốc sang làm, không thuê kỹ sư, công nhân của Việt Nam, do đó không tận dụng được lao động nội lực, tạo công ăn việc làm cho các địa phương có dự án…”- ông Trần Viết Ngãi, Chủ tịch VEA cho hay.
Qua khảo sát thực tế cho thấy, VEA cũng cho rằng sự yếu kém của các nhà thầu không chỉ tạo ra những bất cập trong giai đoạn triển khai dự án mà trong cả giai đoạn vận hành sau này, khi mà công nghệ và các tiêu chuẩn áp dụng của Trung Quốc không tiên tiến, do đó thiết bị thường gặp nhiều lỗi kỹ thuật, sự cố trong quá trình vận hành.
Giá - Không thể là tiêu chí quyết định
“Tiền nào của nấy”, thế nhưng theo Luật Đấu thầu, giá lại là tiêu chí quyết định và việc các nhà thầu Trung Quốc thắng thầu trong nhiều dự án cũng là điều dễ hiểu.
“VEA đã nhiều lần kiến nghị với Nhà nước về tính nghiêm trọng của vấn đề này và đề xuất các giải pháp để giải quyết. Trong số các vấn đề được nêu ra, chúng tôi luôn nhấn mạnh sự cần thiết phải bổ sung và sửa đổi một số quy định hiện hành về đấu thầu để cho phép các chủ đầu tư (đặc biệt là các chủ dự án có sử dụng nguồn vốn Nhà nước) lựa chọn các thiết bị chất lượng cao, các nhà tổng thầu (EPC) có kinh nghiệm từ các nước công nghiệp phát triển như: G7, Nhật Bản, Hàn Quốc… Trong một số trường hợp đặc biệt, các chủ đầu tư được phép chỉ định trực tiếp nhà thiết kế chế tạo thiết bị, nhà thầu EPC và các tư vấn mà chủ đầu tư đã biết rõ năng lực kinh nghiệm và khả năng tài chính…”- ông Ngãi đề nghị.
Theo đề xuất của VEA, giá dự thầu không nên được xem là tiêu chí quyết định trong việc trao hợp đồng EPC, mà thay vào đó, các vấn đề như chất lượng, tiến độ, tổng chi phí (bao gồm dịch vụ sau bán hàng, mức độ tiên tiến của công nghệ và khả năng chuyển giao công nghệ cho lao động trong nước…) nên được ưu tiên và xem là các yếu tố quyết định. Ngoài ra, các cơ chế, chính sách ưu đãi cần được áp dụng để tạo cơ hội cho các nhà thầu Việt Nam và các nhà đầu tư nước ngoài có cơ sở sản xuất, chế tạo thiết bị năng lượng tại Việt Nam…
“Nếu chúng ta không nhanh chóng sửa đổi Luật Đấu thầu, các DN trong nước, cùng với lực lượng kỹ sư, công nhân được đào tạo tay nghề cao của Việt Nam sẽ không thể có cơ hội phát triển, không có cơ hội được làm chủ công nghệ và quản lý dự án trong tương lai…”- đại diện VEA thống thiết đề nghị.
Thanh Thanh
