Sống ở vực vùng lạnh, cực lạnh
Nấm Chaga, tên khoa học là Inonotus obliquus, có nguồn gốc từ các vùng rừng rậm ở Bắc Bán cầu như Alaska, Bắc Canada và Siberia hoặc một số vùng khác tại bắc cực. Ngoài ra nấm Chaga còn được tìm thấy ở một số vùng khác như: vùng núi ChangBaiShan phía đông bắc của Trung Quốc, đảo Hokkaido của Nhật Bản. Tất cả những chốn kể trên đều có một đặc điểm chung là chúng thuộc khu vực vùng lạnh, thậm chí là cực lạnh, nhiệt độ trung bình là – 45 độ C và đều là nơi có sự xuất hiện của cây Bạch Dương.
Theo đánh giá của giới khoa học, chaga là loại nấm kiên cường nhất hành tinh. Càng ở trong điều kiện cực lạnh, nó càng phát triển mạnh. Vòng đời của nấm chaga bắt đầu bằng bào tử. Nó lợi dụng cành hoặc thân cây ốm yếu, bị thương mà bám vào, xâm nhập và ký sinh.
Thuở “nhi đồng”, nấm chaga là những mảng màu trắng. Nó từ tốn hút dưỡng chất từ thân cây, giữ ký chủ sống sót khoảng 10 năm. Một cây nấm chaga trưởng thành có đường kính trung bình từ 20-30 cm, nặng khoảng 3- 5kg. Và để tích lũy đầy đủ chất dinh dưỡng đạt chuẩn. Cũng phải mất khoảng 20 năm để trưởng thành trước khi thu hoạch. Loại nấm này rất quý hiếm và khó tìm do mọc ở trong rừng sâu và hiểm hóc, nhưng nhiều người vẫn người muốn mạo hiểm vào rừng để tìm kiếm món hời này.
| |
Tùy vào mỗi quốc gia mà nấm chaga được gọi tên khác nhau, sau đây là một số tên gọi của nấm Chaga. Người Siberia gọi loại nấm này là “Món quà từ chúa trời” hoặc “Nấm của sự bất tử”. Người Nhật thì gọi là “Kim cương của rừng xanh”. Người Trung Quốc gọi nó với cái tên “Vua thực vật”, “linh chi Hoàng đế”. Người Nga thì gọi là “nấm mộng hoàn”… Nhưng hầu hết những tên gọi trên đều nhằm mục đích để nhấn mạnh sự quý hiếm của loại nấm này.
Chaga là một loại nấm khá “kén ở” bởi không phải ở đâu cũng có thể tìm được hay trồng được loại nấm này. Nấm chaga mọc trên cây bạch dương và hấp thụ chất dinh dưỡng từ vỏ cây để phát triển. Nếu ai đó nhìn thấy những khối u màu tối đen vô hình trên thân cây, tương phản hoàn toàn với vỏ cây màu trắng bạch dương, trong một khu rừng bạch dương. Đây chính là những nấm chaga, thông thường, nấm chaga được mọc trên cây bạch dương nên được gọi với một tên khác là “Nấm chaga Bạch Dương”.
Nấm Chaga không có hình dạng đặc trưng của các loại nấm, mà trông giống cục tro cháy sém, bên ngoài màu đen, các mô bên trong có màu cam. Các cây nấm to nhỏ khác nhau. Loại nấm này thường rất cứng, có bề mặt sần sùi và nứt toác giống như đất khô cằn. Mỗi cây nấm lại có một màu sắc khác nhau giữa các tai nấm. Hương nấm dịu nhẹ mùi thảo mộc, khi ngửi rất dễ chịu.
Đã được biết đến trong nhiều thế kỷ
Tuy vẻ ngoài có phần xù xì đen đúa nhưng nấm Chaga nổi tiếng giàu dinh dưỡng, có giá trị dược liệu tuyệt vời và cực tốt cho sức khỏe. Con người đã sử dụng chaga trong nhiều thế kỷ. Dân bản địa Nga và Siberia có thể là những người đầu tiên dùng chaga như một loại thuốc tự nhiên. Theo đó, vào thế kỷ 12, Sa Hoàng Valdimir Monomakh đã dùng nó để chữa bệnh ung thư môi. Nó đã được đề cập trong y thư sớm nhất là thế kỷ 16 như là cách điều trị ung thư, lở loét và bệnh lao.
Còn ở Phần Lan trong Thế chiến thứ II, có một thức uống ngọt làm từ nấm chaga rất được mọi người ưa chuộng, dùng thay thế cà phê, giúp tăng cường sinh lực và khả năng tập trung vào lúc cà phê và đường khan hiếm.
| |
Hay các cộng đồng bản địa ở Alaska từ lâu nay đã săn tìm kiếm và sử dụng các dược liệu tự nhiên. Mặc dù thời thời gian trôi qua đã khiến loại nấm này không còn được nhiều người biết đến, nhưng truyền thống và các câu chuyện truyền miệng về công dụng của nấm chaga đã được lưu truyền qua các thế hệ ở khu vực Alaska.
Cư dân Alaska vẫn luôn tôn vinh văn hóa tìm kiếm thức ăn. Tùy thuộc vào mùa, họ lang thang trên những con đường mòn, rừng và sườn đồi của bang với xô hoặc giỏ, tìm kiếm quả việt quất, cỏ dại hay nấm. “Dân Alaska lâu nay là người săn bắt, hái lượm, tìm kiếm thức ăn, đó là bản sắc của chúng tôi”, bà Kate Mohatt, nhà sinh thái học của Rừng Quốc gia Chugach và là người sáng lập Hiệp hội Nấm Turnagain, nói.
Nhưng chỉ đến thập kỷ trước, nấm chaga mới được phương Tây biết đến nhiều hơn và được gọi là “siêu thực phẩm” chữa bệnh. Loại nấm này đã được ca ngợi như một phương pháp chữa bách bệnh kỳ diệu, từ ung thư đến cảm lạnh thông thường. Thế nhưng cho đến nay, có rất ít nghiên cứu khoa học chứng minh cho những điều này. Nếu như các nghiên cứu trên động vật và trong ống nghiệm cho thấy kết quả tích cực trong các lĩnh vực ung thư, viêm nhiễm và miễn dịch, nhưng mới chỉ có rất ít các nghiên cứu trên con người về những tác dụng thần kỳ.
Tuy nhiên ở các nước Châu Âu khác thì nấm Chaga không được nhiều nhà khoa học ủng hộ. Trung tâm ung thư Sloan - Kettering ở New York (Mỹ) đã đăng trên trang web của mình rằng: “Chưa có thử nghiệm lâm sàng nào được tiến hành để đánh giá tính an toàn và hiệu quả của nấm Chaga trong phòng và điều trị bệnh ung thư”.
Giàu dinh dưỡng với hàng loạt công dụng
Mặc dù công hiệu chữa bách bệnh của nấm có thể là vấn đề gây tranh cãi, nhưng vấn đề dinh dưỡng mà loại nấm này mang lại là điều chắc chắn. Trong Nấm chứa nhiều dưỡng chất có lợi cho sức khỏe như adaptogen, steroid, polyphenol, melanin (sắc tố đen), superoxide dismutase và triterpene: betulin, inotodiol, lupeol, axit betulinic, beta-glucan-polysaccharid, phytonutrients, 29 chuỗi dài polysaccharide, liên kết protein xylo galacto glucan. Ergosterol, ergosterol peroxide, axit tramtonolinic, chất xơ, SOD, khoáng chất, các vitamin, đường glucan B, cellulose.
Với những dưỡng chất này mà nấm chaga mang lại nhiều lợi ích sức khỏe nhất định. Cụ thể, nấm Chaga rất giàu chất chống oxy hóa và được cho là có khả năng chống ung thư. Chất oxy hóa hay gốc tự do trong cơ thể là nguyên nhân gây tổn thương tế bào. Bởi vậy, chất chống oxy hóa trong nấm Chaga giúp ngăn ngừa những tổn thương đó.
| |
Một nghiên cứu năm 2010 cho thấy, nấm Chaga có khả năng làm chậm sự phát triển của khối u ở chuột. Các nhà nghiên cứu cũng tìm hiểu tác động của loài nấm này đến tế bào ung thư phổi, ung thư cổ tử cung và ung thư vú. Họ đặt các tế bào ung thư trong một đĩa petri để quan sát. Sau đó, họ nhận thấy tốc độ tăng trưởng các tế bào ung thư này bị làm chậm lại.
Không chỉ vậy, một nghiên cứu đầu năm 2009 tiết lộ rằng, Chaga cùng một số loại nấm khác, có khả năng làm cho các tế bào ung thư tự hủy diệt mà không gây hại đến các tế bào khỏe mạnh. Các hợp chất triterpenes có trong các loại nấm này còn có thể tiêu diệt tế bào ung thư.
Nấm Chaga có các đặc tính giúp giảm cholesterol xấu hoặc lipoprotein mật độ thấp (LDL). Cholesterol xấu là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tim mạch – một trong những căn bệnh khiến nhiều người chết nhất thế giới. Ngoài việc giảm cholesterol, nấm Chaga còn giúp hạ huyết áp, từ đó làm giảm nguy cơ đau tim, đột quỵ và nhiều bệnh về tim khác.
Nấm chaga có thể giúp điều chỉnh sự sản xuất cytokine - một loại protein giúp điều hòa hệ miễn dịch và kiểm soát các phản ứng viêm trong cơ thể. Nneen cạnh đó, mất cân bằng oxy hóa là nguyên nhân cơ bản gây lão hóa với các dấu hiệu như da nhăn, tóc bạc. Chất chống oxy hóa được xem là “thần dược” giúp chống lão hóa da rất tốt. Trong khi đó, nấm Chaga rất giàu chất chống oxy hóa, các chất này giúp chống lại sự mất cân bằng oxy hóa, từ đó giúp làm chậm quá trình lão hóa.
Nấm Chaga Nga còn có một vai trò không nhỏ trong cuộc chiến chống lại tiểu đường. Theo một nghiên cứu trên chuột. Nấm chaga giúp làm giảm lượng đường trong máu ở chuột. Các loài gặm nhấm bị biến đổi gen để mắc bệnh tiểu đường và béo phì. Thì sau khi ăn nấm chaga 8 tuấn thì lượng đường trong máu giảm đi ít hơn. Tuy chưa có nghiên cứu trên cơ thể người nhưng có thể cho thầy rằng. Nấm chaga rất có triển vọng cho việc điều trị bệnh tiểu đường trong tương lai…