“Lách luật” né bồi thường?
Theo cáo trạng ngày 30/3/2015 của VKSND huyện Phước Long, khoảng 17h ngày 6/12/2014, sau khi lấy trộm 24 triệu đồng của bà nội là Hồng Thị Hài (ngụ ấp Mỹ Tường 1), Hồ Bích Tiền (SN 2002) đến nhà anh Mạnh (ở sát vách) đánh bạc dưới hình thức lắc bầu cua ăn tiền, bị thua còn 3 triệu đồng.
Cơ quan điều tra xác định, trước đó, vào ngày 02/12/2014, vợ chồng Mạnh - Trang, Tiền và Tiếp (SN 2002, con của Trang) đã thực hiện hành vi đánh bạc tại nhà Mạnh. Ngoài ra, CQĐT cũng cho rằng trong năm 2014, Mạnh cùng Tiền, Tiếp 3 lần tham gia đánh bạc.
Từ đó, VKSND huyện Phước Long truy tố vợ chồng Mạnh - Trang về tội “Đánh bạc” với tổng số tiền là 24,1 triệu đồng.
Trong phiên xử sơ thẩm ngày 29/6/2015, TAND huyện Phước Long nhận thấy không đủ cơ sở pháp lý để buộc tội Mạnh và Trang nên trả hồ sơ điều tra bổ sung.
Trong suốt thời hạn điều tra bổ sung, Công an huyện Phước Long cũng như VKSND huyện này vẫn không đủ cơ sở kết tội vợ chồng anh Mạnh. Vì vậy, ngày 27/5/2016, VKSND huyện áp dụng điểm d khoản 2, điều 1 Nghị quyết 109 ngày 27/11/2015 của Quốc hội và khoản 1, điều 25 Bộ luật hình sự năm 1999 ra Quyết định “Đình chỉ điều tra vụ án hình sự” và Quyết định “Đình chỉ điều tra vụ án đối với bị can”.
Vợ chồng anh Mạnh khiếu nại, cho rằng VKSND huyện Phước Long áp dụng các điều khoản trên để ban hành các Quyết định là không chính xác, đồng thời yêu cầu VKSND huyện này phải có trách nhiệm bồi thường thiệt hại, tổ chức xin lỗi công khai vợ chồng anh tại địa phương theo qui định của pháp luật.
VKSND huyện Phước Long và VKSND tỉnh Bạc Liêu không chấp nhận. Vợ chồng anh Mạnh tiếp tục gửi đơn khiếu nại tới các cơ quan có thẩm quyền.
Theo nhận định của các chuyên gia pháp lý, VKSND huyện Phước Long áp dụng các điều khoản trên để ban hành quyết định đình chỉ vụ án và đình chỉ điều tra vụ án đối với bị can là không chính xác. Hay nói cách khác, đây là hình thức “lách luật” của VKSND huyện Phước Long để trốn tránh trách nhiệm khi đã truy tố oan sai vợ chồng Mạnh – Trang.
Luật sư Bạch Sĩ Chất (Đoàn luật sư tỉnh Sóc Trăng) chỉ rõ: “VKSND huyện Phước Long áp dụng điểm d khoản 2, điều 1 Nghị quyết 109 ngày 27/11/2015 của Quốc hội và khoản 1, điều 25 Bộ luật hình sự năm 1999 ban hành Quyết định “Đình chỉ điều tra vụ án hình sự” và Quyết định “Đình chỉ điều tra vụ án đối với bị can” là hoàn toàn không chính xác.
Đúng ra phải áp dụng khoản 1 điều 107 của Bộ luật tố tụng hình sự là “Không có sự việc phạm tội” để “Đình chỉ điều tra vụ án hình sự” và Quyết định “Đình chỉ điều tra vụ án đối với bị can” thì mới chính xác.
Từ đó, VKSND huyện Phước Long phải có trách nhiệm bồi thường thiệt hại và tổ chức xin lỗi công khai tại địa phương để minh oan cho vợ chồng anh Mạnh mới đúng quy trình của pháp luật hình sự và Luật trách nhiệm bồi thường của nhà nước trong việc truy tố oan sai đối với vợ chồng anh Mạnh”.
Nhiều mâu thuẫn trong một Quyết định
Theo phân tích của chuyên gia pháp lý, tại cáo trạng ngày 30/3/2015, VKSDN huyện Phước Long xác định vợ chồng anh Mạnh tham gia đánh bạc 2 lần, tổng số tiền 24,1 triệu đồng, nhưng trong Quyết định “Đình chỉ vụ án hình sự” và quyết định “Đình chỉ điều tra vụ án đối với bị can” lại xác định “Tổng số tiền dùng vào việc đánh bạc là 2,5 triệu đồng”, để từ đó áp dụng điểm d khoản 2 điều 1 của Nghị quyết 109 ngày 27/11/2015 của Quốc hội với lý do “Chuyển biến tình hình tội phạm nên hành vi phạm tội vào ngày 02/12/2014 không còn nguy hiểm cho xã hội nữa”.
Thứ hai, trong Quyết định“Đình chỉ vụ án hình sự” và quyết định “Đình chỉ điều tra vụ án đối với bị can” lại có sự mâu thuẫn. Cụ thể, ở phần “Nội dung” ghi nhận 2 lần đánh bạc với tổng số tiền là 24,1 triệu đồng; còn ở phần “Xét thấy” lại ghi tổng số tiền đánh bạc là 2,5 triệu đồng.
Mặt khác, nhận định của VKSND Phước Long rất rõ ràng: “Khi hết thời hạn điều tra không chứng minh được hành vi phạm tội” nhưng lại áp dụng Nghị quyết 109 và khoản 1 điều 25 Bộ luật hình sự năm 1999 để đình chỉ điều tra vụ án là không chính xác, vì Nghị quyết 109 hướng dẫn về tội đánh bạc, tội trộm cắp… về số lượng tiền phải từ 5 triệu đồng trở lên mới phạm tội.
Anh Mạnh cho biết: “Vợ chồng tôi làm đơn khiếu nại về Quyết định“Đình chỉ vụ án hình sự” và quyết định “Đình chỉ điều tra vụ án đối với bị can” của VKSND huyện Phước Long đến VKSND tỉnh Bạc Liêu với hi vọng sẽ được giải quyết. Nhưng ngày 13/7/2016, VKSND Bạc Liêu ban hành quyết định số 115/QĐ-VKS-KT lại tiếp tục bao che cho sai phạm của VKSND huyện Phước Long”.
Theo anh Mạnh, trong quyết định của mình, VKSND tỉnh Bạc Liêu cho rằng VKSND huyện Phước Long đã áp dụng điều 164 của Bộ luật tố tụng hình sự là hoàn toàn đúng, nhưng 2 quyết định đình chỉ điều tra là của VKSND huyện Phước Long chứ không phải của cơ quan CSĐT Công an huyện Phước Long. Như vậy, áp dụng điều 164 của Bộ luật tố tụng hình sự là không chính xác.
Hơn nữa, tổng số tiền mà VKSND Phước Long truy tố vợ chồng anh Mạnh về tội đánh bạc là 24,1 triệu đồng, chứ không phải 2,5 triệu đồng.
Riêng về số tiền được cho là Hồ Bích Tiền khai lấy trộm của bà Hài đi đánh bạc, anh Mạnh nói: “Đó là chuyện hoàn toàn không có thật, chẳng qua là sự bịa đặt để hãm hại vợ chồng tôi. Chúng tôi không hề tổ chức đánh bạc tại nhà như cáo trạng.
Khi xảy ra vụ việc, vợ tôi có ghi âm cuộc trò chuyện với Tiền, trong đó Tiền cho biết mọi việc là do sự xúi giục của bà Hài buộc Tiền phải khai với công an là đánh bạc tại nhà vợ chồng tôi. Cuộn băng ghi âm này chúng tôi đã nộp cho VKSND huyện Phước Long để từ đó cơ quan này mới có quyết định đình chỉ vụ án như đã nói ở trên”.
Theo anh Mạnh, sau khi bà Hài hô hoán mất tiền, cơ quan công an vào cuộc, chưa tìm hiểu gì đã bắt mẹ con chị Trang về trụ sở công an xã để điều tra, buộc phải khai có đánh bạc.
Sau đó, theo anh Mạnh: “Công an nói với vợ tôi là đưa tiền trả cho bà Hài đi, ở đây (công an) sẽ bỏ qua, không ảnh hưởng gì tới công việc, uy tín gia đình. Biết là mình bị gài nên vợ tôi nhận đại và lo tiền đưa cho công an để yên chuyện, sau này có gì sẽ phản tố.
Ai ngờ đưa tiền cho công an xong, họ bắt tôi nhốt luôn suốt 3 tháng 27 ngày. Bị ép phải nhận tội, tôi biết không nhận sẽ bị dùng biện pháp phải nhận nên tôi cũng làm theo hướng dẫn của cán bộ. Chỉ đến khi ra tòa, vợ chồng tôi phản cung, qua xem xét, tòa thấy không đủ cơ sở buộc tội chúng tôi nên trả hồ sơ”.
Anh Nguyễn Văn Mạnh nói: “Oan sai cho vợ chồng tôi đã quá rõ ràng, vợ và con (SN 2002) bị bắt giam tại trụ sở công an xã cả ngày, con tôi bị hăm dọa khiến cháu bị sốc nặng; tôi bị bắt giam 3 tháng 27 ngày chỉ vì sự thiếu trách nhiệm của cơ quan thi hành pháp luật huyện Phước Long, đã truy tố, bắt giam, làm ảnh hưởng rất lớn đến uy tín, danh dự của gia đình chúng tôi. Vậy mà VKSND huyện Phước Long cũng như VKSND tỉnh Bạc Liêu vẫn tìm cách né tránh không bồi thường thiệt hại cho chúng tôi”.