Luật sư Lê Hiếu - Giám đốc Công ty Luật TNHH Hiếu Hùng cho biết: DNTN là loại hình DN duy nhất trong các loại hình doanh nghiệp hiện tại không có tư cách pháp nhân, bởi lẽ đây là loại hình DN chỉ do một cá nhân làm chủ sở hữu và trong mọi hoạt động của DN, thì cá nhân làm chủ sở hữu sẽ phải chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản của cá nhân đó. Vì vậy, DNTN không có tài sản độc lập và không thỏa mãn các điều kiện để được công nhận tư cách pháp nhân theo quy định của pháp luật dân sự Việt Nam.
Theo đó, chủ sở hữu DN sẽ có toàn quyền trong việc tổ chức hoạt động của DN đó, kể cả quyền xây dựng cơ cấu tổ chức của DN mà các loại hình DN khác không có.
“Nếu như các loại hình công ty TNHH, công ty cổ phần người đại diện theo pháp luật không nhất thiết là chủ sở hữu mà có thể là các chức danh quản lý như Giám đốc, Chủ tịch Hội đồng Quản trị… là những người đi thuê theo Hợp đồng lao động, thì chủ sở hữu DN phải luôn là người đại diện pháp luật duy nhất của DNTN, với tư cách là người yêu cầu giải quyết việc dân sự, người có quyền lợi, bị đơn, nguyên đơn và các nghĩa vụ liên quan trước Tòa án để thực hiện quyền và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật, đây là đặc điểm riêng biệt của loại hình DN này. Đây cũng là nhược điểm lớn nhất của loại hình DN này, khi rủi ro mang lại cho chủ sở hữu là rất lớn với chế độ trách nhiệm vô hạn nên loại hình DN này sẽ không phù hợp với những ngành nghề kinh doanh mang tính rủi ro cao” - Luật sư Hiếu cho hay.
 |
LS Lê Hiếu - Giám đốc Công ty Luật TNHH Hiếu Hùng. |
Cũng theo Giám đốc Công ty Luật TNHH Hiếu Hùng, DNTN dù mang lại sự linh hoạt và quản lý đơn giản do chỉ có một chủ sở hữu, nhưng cũng gặp phải nhiều hạn chế đáng lưu ý. Tuy nhiên, với loại hình DN này, chủ sở hữu cũng được trao các “đặc quyền” mà chỉ DNTN mới đem lại.
Thứ nhất, chủ sở hữu DNTN là người duy nhất đầu tư vốn và thành lập DN, nên họ sẽ sở hữu quyền lực tuyệt đối trong việc quyết định mọi khía cạnh của cơ cấu tổ chức và hoạt động sản xuất kinh doanh. Điều này có nghĩa là, chỉ một mình chủ DNTN có thẩm quyền quyết định về các quyết sách quản lý, tổ chức công việc và các hoạt động chiến lược của DN mà không cần phải tham gia vào các cuộc thảo luận hay đàm phán với bất kỳ ai khác. Điều này tạo ra sự linh hoạt và tính nhất quán trong quản lý DN của chủ sở hữu DNTN.
Quyền đặc biệt của chủ sở hữu loại hình DN trong hoạt động tổ chức DN mà pháp luật cho phép chính là toàn quyền tự xây dựng cơ cấu tổ chức như DN đó có bao nhiêu phòng ban, bao nhiêu chức danh quản lý… theo đúng ý chí và mong muốn của chủ sở hữu. Trong khi đó, các loại hình DN còn lại các chủ sở hữu sẽ cần phải xây dựng cơ cấu tổ chức theo quy định của pháp luật ở mức cơ bản. Tức là, chỉ duy nhất có DNTN là không có quy định về cơ cấu tổ chức như các loại hình DN còn lại.
Thứ hai, vì DNTN không có tư cách pháp nhân, nên vấn đề tách bạch tài sản giữa DNTN và chủ sở hữu không được đặt ra, chính vì vậy, khi đầu tư vốn vào DNTN, chủ sở hữu không cần thực hiện nghĩa vụ chuyển quyền sở hữu vốn qua cho DN. Vì không phải chuyển quyền sở hữu vốn qua cho DNTN, mà chủ DN sẽ được toàn quyền tự chủ trong việc quyết định, định đoạt toàn bộ vốn, tài sản trong DN đó một cách linh hoạt theo yêu cầu kinh doanh và nhu cầu bản thân của chủ sở hữu. Trong khi đó, các loại hình DN khác, để rút lại vốn góp/vốn đầu tư một cách trực tiếp là điều không thể.
Thứ ba, chỉ chủ sở hữu DNTN mới có quyền cho thuê DN như cho thuê tài sản trong hoạt động dân sự, chỉ khác là: chủ sở hữu DNTN sẽ chuyển giao quyền chiếm hữu và sử dụng toàn bộ DN cho người khác trong một khoảng thời gian và nhận lại một khoản tiền thuê.
Việc có cho thuê DN của mình hay không, quyết định đối tác cho thuê cũng như thỏa thuận về trách nhiệm, quyền lợi cụ thể giữa chủ sở hữu và người đi thuê thuộc toàn quyền của chủ sở hữu và được ghi nhận trong Hợp đồng cho thuê DN.
Cuối cùng, “đặc quyền” mà chỉ chủ sở hữu DNTN mới có, đó là quyền bán, tặng cho DNTN. Cụ thể, khi quyết định bán, tặng cho DNTN tức là chủ sở hữu quyết định chuyển giao toàn bộ các quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt DN cho người khác, hay nói một cách khác là DNTN sẽ thay đổi chủ sở hữu.
Đối với các loại hình DN còn lại, thì rõ ràng các chủ sở hữu, cổ đông, thành viên không có được “đặc quyền” này, bởi lẽ các DN còn lại đều có tư cách pháp nhân, được hiểu các DN này là các chủ thể độc lập, các chủ sở hữu, cổ đông hay thành viên chỉ có thể bán, tặng cho phần vốn góp, cổ phần của mình tại các DN này mà không có quyền bán, tặng cho DN cho người khác.
“Có thể nói, DNTN là hình thức mang nhiều hạn chế, nhưng cũng có nhiều ưu điểm, đó là những “đặc quyền” cũng là nguyên nhân, động lực để không ít các nhà đầu tư lựa chọn hình thức DNTN khi thực hiện các hoạt động kinh doanh của mình” - Luật sư Hiếu nhấn mạnh.
