Sau đợt triển lãm ở Los Angeles, Hoa Kỳ, triển lãm mở cửa tại Paris từ ngày 23/3/2019 đón công chúng tới chiêm ngưỡng khoảng 150 cổ vật vô giá, trong đó có khoảng 60 cổ vật lần đầu tiên được chính quyền Cairo cho phép đưa ra khỏi Ai Cập.
150 cổ vật được chọn lọc kỹ càng
Triển lãm kéo dài đến hết ngày 15/09/2019 và nhà tổ chức hy vọng số khách sẽ vượt xa con số 1,2 triệu người. Tại Paris, kho báu của Tutankhamun được giới thiệu tại phòng trưng bày rộng khoảng 2.000m² tại Grande Halle de la Vilette.
150 cổ vật được trưng bày nằm trong số hơn 5.000 cổ vật được nhà khảo cổ Howard Carter tìm thấy nguyên vẹn cách nay một thế kỷ, vào năm 1922, trong một hầm mộ hiếm hoi chưa từng bị xâm phạm trước đó tại Thung lũng của các vị vua.
Cũng chưa có hầm mộ của Pharaon nào được tìm thấy với nhiều cổ vật như hầm mộ Tutankhamun.150 cổ vật cho đến trước triển lãm được lưu giữ và trưng bày tại một bảo tàng ở quảng trường Tahrir, Cairo. Khi được đưa trở lại Ai Cập vào năm 2024, các cổ vật sẽ được đưa về trưng bày vĩnh viễn tại bảo tàng mới có tên gọi Đại Bảo tàng Ai Cập, gần kim tự tháp Gizeh.
150 cổ vật được chọn lọc kỹ càng tái hiện lịch sử cuộc đời của hoàng đế Tutankhamun, sinh vào khoảng năm 1342 trước Công nguyên, lên ngôi vua năm 8 tuổi và qua đời khi mới 18 tuổi. Du khách sẽ được ngắm nhìn từ các vật dụng của Tutankhamun, thời thơ ấu, khi trị vì, cho tới các món đồ tháp tùng vị vua nổi tiếng nhất lịch sử Ai Cập cổ đại trong chuyến lữ hành đi tìm cuộc sống vĩnh hằng bên kia thế giới.
Điều này đã được nhà nghiên cứu Dominique Farout khẳng định: “Người ta có các món đồ trang sức, các yếu tố ma thuật, các món đồ chỉ phục vụ tang lễ, mang tính tôn giáo…, những hiện vật liên quan đến chính cuộc đời của Tutankhamun, thời thơ ấu của nhà vua”.
Từ ngai vàng, bình hoa, hòm rương, đồ trang sức, các bức tượng, đến những đồ vật mang tính nghi lễ, tôn giáo đều lung linh ánh vàng. Điều đáng tiếc là hai cổ vật có thể coi là “át chủ bài” để thu hút du khách là xác ướp của pharaon và mặt nạ tang lễ đúc từ 111 kg vàng đậy trên quan tài chứa xác ướp của Tutankhamun lại không được trưng bày tại triển lãm.
Lý do rất đơn giản là xác ướp của Tutankhamun dễ vỡ, dễ hỏng nên không thể vận chuyển khỏi Ai Cập, còn mặt nạ vàng ròng thì giờ đây đã bị cấm “xuất cảnh”.
Tuy nhiên, du khách vẫn có thể phát huy trí tưởng tượng khi ngắm nhìn bản sao của mặt nạ. Và bù lại, du khách cũng được chiêm ngưỡng những cổ vật quý hiếm chưa từng được giới thiệu cho công chúng, ngay cả ở Ai Cập, chẳng hạn tượng những người lính canh gác phòng tang lễ trong hầm mộ Tutankhamun.
Ngoài các hiện vật được đưa từ Ai Cập sang Pháp, còn có một cổ vật quý thuộc sở hữu của bảo tàng Louvre, Paris. Đó là tượng thần Amon, vị thần bảo hộ pharaon Tutankhamun, một trong những tác phẩm có giá trị nhất trong bộ sưu tầm Ai Cập cổ đại của Louvre.
Nghệ thuật trưng bày
Đương nhiên 150 cổ vật là trung tâm thu hút sự chú ý của khách tham quan, nhưng cũng phải nói tới một yếu tố tôn vinh giá trị của các cổ vật và góp phần đảm bảo cho du khách cảm nhận hết vẻ đẹp của kho báu của Tutankhamun: Nghệ thuật sắp xếp, trưng bày, giới thiệu hiện vật tại triển lãm lần này. Một chuyên gia giải thích:
“Cần nói rõ ngay là nghệ thuật trưng bày là do các ủy viên đặc trách tổ chức triển lãm quyết định. Họ chính là các quản đốc bảo tàng của Ai Cập phụ trách triển lãm và công ty Mỹ phụ trách tua triển lãm vòng quanh thế giới. Trong một không gian trưng bày khá rộng, bên trong các tủ kính có các hiện vật được bày trang trọng ở chính giữa và khách tham quan đi vòng quanh được để ngắm nhìn hiện vật từ mọi góc độ”.
| |
| 150 hiện vật nằm trong số hơn 5.000 cổ vật được tìm thấy nguyên vẹn năm 1922 tại hầm mộ Tutankhamun. |
Về cách sắp xếp này, nhà nghiên cứu Dominique Farout, cố vấn khoa học của ban tổ chức triển lãm cho biết thêm: “Tại một số bảo tàng cũ hiện nay hiện vật được đặt trên các khay trưng bày mà người xem thường thì không thể nhìn thấy mặt sau, còn ở đây, khách tham quan nhìn thấy được cả mặt còn lại. Tôi khuyên quý vị nên ngắm chúng cả từ phía sau. Thật khó có thể tin được, nhưng nhìn từ mặt sau chúng cũng đẹp tuyệt vời như mặt trước mà người ta hay ngắm vậy.
Các món đồ trang sức đẹp một cách phi thường, khác lạ. Những người thợ chế tác một cách khéo léo, tinh tế. Có rất nhiều chi tiết tinh xảo ở mặt mà chúng ta thường không nhìn thấy. Đó là mặt áp vào cơ thể.
Và ở triển lãm lần này, chúng ta nhìn thấy tất cả. Còn về các tủ kính trưng bày, tôi choáng ngợp về chất lượng tủ kính. Đó là kính không phản quang, không gây bóng lóa. Người xem ở trong phòng tối đen, nhưng đồng thời mọi thứ lại được chiếu sáng, nhìn được rất rõ ràng”.
Khoản tiền thu được từ vòng triển lãm tại 10 thành phố lớn sẽ được dành cho Đại Bảo tàng Ai Cập, ở cao nguyên Gizeh, góp phần đóng góp vào số tiền 1 tỉ đô la chi cho việc xây dựng và hoạt động của bảo tàng. Nhưng một trong những mục tiêu lớn khác của nhà chức trách Ai Cập khi đưa các cổ vật vô giá rời đất nước đi chu du vòng quanh thế giới là nhằm thu hút sự chú ý của công chúng toàn cầu đối với nền văn minh Ai Cập cổ đại.
Ông Dominique Farout, cố vấn khoa học của ban tổ chức triển lãm, nhà nghiên cứu về Ai Cập, giảng viên Viện Khéops và trường Louvre, chuyên về lịch sử các nền văn minh, lịch sử nghệ thuật, khảo cổ, bảo tàng học… nhấn mạnh: “Dù gì thì trong quá khứ người Pháp cũng luôn có sở thích về Ai Cập cổ đại, từ cách nay nhiều thế kỷ. Và cứ cách một thời gian, sở thích đó của người Pháp lại được đánh thức dậy”.
Quả đúng là người Pháp có niềm đam mê dành cho nền văn minh Ai Cập cổ đại kỳ bí, kim tự tháp, pharaon, Tutankhamun… Đây cũng không phải là triển lãm đầu tiên về Pharaon được tổ chức tại Pháp.
Đợt triển lãm thu hút đông du khách nhất mọi thời đại ở Pháp chính là triển lãm về Ai Cập cổ đại được tổ chức cách nay hơn nửa thế kỷ, vào năm 1967, tại Petit Palais, Paris, với hơn 1,2 triệu lượt khách tham quan, cho dù chỉ có 50 cổ vật được trưng bày. Cho tới nay, vẫn chưa có cuộc triển lãm nào có sức hút mãnh liệt như vậy.
Nhờ số khách đông kỷ lục, cuộc triển lãm 1967 được vinh danh là “triển lãm thế kỷ”. Năm 2012, triển lãm “Tutankhamun, hầm mộ và kho báu” tại Cung triển lãm, cửa ô Versailles cũng thu hút được 250.000 lượt người xem.