Sáng 15/3, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) phối hợp với Trường chính sách công - Đại học Tokyo tổ chức Diễn đàn nghiên cứu Việt Nam - Nhật Bản với chủ đề "Tăng cường hợp tác Việt Nam - Nhật Bản nhằm phát triển năng lượng bền vững ở tiểu vùng sông Mekong mở rộng giai đoạn hậu COVID-19."
Diễn đàn là cơ hội để cùng nhau nhìn lại bối cảnh tác động tới hợp tác phát triển năng lượng khu vực GMS; nhìn nhận lại một số vấn đề gây ảnh hưởng tới việc xây dựng chính sách năng lượng bền vững trong tiểu vùng, từ đó, khuyến nghị một số chính sách để thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa Việt Nam -Nhật Bản và gia tăng đóng góp vào phát triển năng lượng bền vững ở tiểu vùng.
Hợp tác cùng phát triển
Phát biểu tại diễn đàn, TS Nguyễn Hồng Minh - Viện trưởng CIEM - cho biết, kinh tế Việt Nam đang tăng trưởng với tốc độ khá nhanh. Đảng và Chính phủ cũng đặt những mục tiêu quan trọng, trong đó có tăng trưởng kinh tế trong thập niên tới. Nhu cầu sử dụng năng lượng là rất lớn và có xu hướng liên tục tăng nhanh.
Viện trưởng CIEM cho biết, để đáp ứng nhu cầu này một cách bền vững, Việt Nam đang nghiên cứu phát triển các nguồn năng lượng khác nhau, chứ không chỉ dựa vào các nguồn hóa thạch hay nguồn lợi thủy điện.
"Việt Nam cũng cần nhìn nhận tầm quan trọng của việc phát triển năng lượng một cách bền vững ở khu vực GMS và đã thường xuyên, chủ động trao đổi với các quốc gia thành viên. Trong quá trình đó, chúng tôi đánh giá cao sự tham gia hỗ trợ tích cực của các đối tác ở cả trong và ngoài khu vực GMS", Viện trưởng Hồng Minh nhấn mạnh.
Trong những năm gần đây, hợp tác của các nước thuộc GMS gồm Myanmar, Lào, Thái Lan, Campuchia , Việt Nam và 2 tỉnh Vân Nam, Quảng Tây của Trung Quốc đã gia tăng đáng kể. Khu vực này được đánh giá có tiềm năng tăng trưởng lớn trong Asean.
Cùng với quá trình hội nhập sâu rộng của ASEAN và ASEAN+, các nước ở khu vực GMS cũng đã có nhiều sáng kiến và nỗ lực hợp tác trên nhiều lĩnh vực, từ thương mại-đầu tư cho đến phát triển kết cấu hạ tầng, năng lượng, viễn thông, phát triển nguồn nhân lực và môi trường..., trong đó năng lượng là một lĩnh vực quan trọng, gắn kết mật thiết với quá trình hợp tác và phát triển của các ngành, lĩnh vực khác.
”Dù đều được dự báo sẽ cần thêm năng lượng trong thập niên tới, song các nước ở khu vực GMS sẽ khó có thể phát triển bền vững và hiệu quả nếu chỉ xây dựng chính sách năng lượng một cách độc lập, không hài hòa với nhau. Chính ở đây, khu vực GMS vẫn cần gia tăng hợp tác nhằm hướng tới một chính sách năng lượng bền vững và hài hòa ở cấp vùng!” - Viện trưởng CIEM nhấn mạnh.
Cũng theo Viện trưởng Nguyễn Hồng Minh, trong lĩnh vực năng lượng, Nhật Bản có nhiều dư địa để gia tăng hợp tác với các nước GMS. Bên cạnh việc tham gia các dự án năng lượng phù hợp, Nhật Bản còn có nhiều kinh nghiệm trong việc theo dõi đánh giá tác động cũng như việc xây dựng các kế hoạch, biện pháp xử lý các rủi ro liên quan đến các dự án này.
Với việc doanh nghiệp Nhật Bản đang hiện diện nhiều hơn các nước GMS, một chính sách năng lượng bền vững của khu vực này cũng mang lại nhiều ý nghĩa cho Nhật Bản.
Theo đuổi tăng trưởng bao trùm và bền vững
Tham dự Hội nghị trực tuyến tại đầu cầu Nhật Bản, ông Fukunari Kimuara (Khoa Kinh tế, Đại học Keio) cho rằng, GMS được đánh giá là tiểu vùng thành công nhất với tốc độ tăng trưởng kinh tế và xóa đói giảm nghèo nhanh trong 3 thập kỷ qua. Tuy nhiên, khoảng cách phát triển trong khu vực vẫn còn rộng, đòi hỏi phải theo đuổi tăng trưởng bao trùm và bền vững,
Đặc biệt, chuyên gia đến từ đại học Keto cũng bày tỏ ấn tượng với kế hoạch đầy tham vọng phát triển năng lượng tái tạo của Việt Nam trong sản xuất điện, đã tăng từ 3,5% năm 2010 lên 6,5% năm 2020. 6,9% năm 2025 và 10,7% năm 2030 trong quy hoạch phát triển điện VII.
Ông Nguyễn Anh Dương - Trưởng ban nghiên cứu tổng hợp CIEM - cũng cho rằng, đề xuất Việt Nam cần đảm bảo cơ cấu năng lượng cân bằng hơn nữa, tạo điều kiện GMS là khu vực kinh tế năng động khi GDP liên tục đạt tăng trưởng dương cho đến năm 2019, dù bị gián đoạn bởi đại dịch Covid-19 năm 2020, cùng vời đó là gia tăng tầng lớp có thu nhập, đặc biệt là ở Việt Nam. Do đó nhu cầu năng lượng đòi hỏi phải huy động, đảm bảo tất cả các nguồn năng lượng có thể, ví dụ ở Việt Nam dự báo năng lượng sẽ tăng 8%/năm giai đoạn 2021- 2030.
“Đảm bảo an ninh năng lượng vẫn rất quan trọng. Do đó cần tạo điều kiện thuận lợi cho xuất nhập khẩu năng lượng ở mức độ hợp lý, đồng thời thúc đẩy thảo luận thực chất hơn về năng lượng và phát triển bền vững với các nước GMS, nâng cao năng lực đánh giá tác động môi trường của các dự án gần/dọc dông Mekong…” - ông Dương đề xuất.