Còn một bộ phận ngư dân cố tình vi phạm
Tại báo cáo giám sát ngày 19/12/2019, Đoàn công tác của Ủy ban Châu Âu (EC) đã tiếp tục đưa ra các khuyến nghị cụ thể tại 4 nhóm vấn đề, đề nghị Việt Nam tiếp tục khắc phục để chống khai thác IUU gồm: Khung pháp lý; theo dõi, kiểm tra, kiểm soát hoạt động tàu cá, quản lý đội tàu; chứng nhận sản lượng và truy xuất nguồn gốc thủy sản từ khai thác và thực thi pháp luật.
Thời gian qua, mặc dù tình trạng tàu cá của ngư dân Việt Nam vi phạm trên các vùng biển thuộc chủ quyền của các nước đã giảm đáng kể, nhưng vẫn còn một bộ phận ngư dân cố tình vi phạm khiến cho những nỗ lực trong việc gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC) áp dụng đối với việc xuất khẩu hải sản của Việt Nam gặp nhiều khó khăn.
Mặt khác, Việt Nam vẫn còn hơn 31.500 tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên chưa triển khai kịp tiến độ theo lộ trình quy định, do chưa được bố trí kinh phí để tổ chức thực hiện. Bên cạnh đó, hệ thống cơ sở dữ liệu thông tin tàu cá, giám sát hành trình, sản lượng qua cảng… chưa kết nối đồng bộ; việc ghi, nộp nhật ký khai thác thực hiện chưa nghiêm túc, thông tin ghi chưa đầy đủ, không chính xác dẫn tới hồ sơ xác nhận nguồn gốc thủy sản chưa đáp ứng được yêu cầu về truy xuất nguồn gốc…
Trong 6 tháng đầu năm 2020, cả nước xảy ra 31 vụ/47 tàu bị nước ngoài kiểm soát, bắt giữ (so với cùng kỳ năm 2019 giảm 29 vụ/59 tàu).
Tại Quảng Bình, từ đầu năm đến nay Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh đã trực tiếp và phối hợp kiểm tra hơn 17.000 lượt tàu cá với hơn 116.000 lao động, phát hiện, xử phạt 52 tàu cá vi phạm với số tiền gần 300 triệu đồng.
Từ tháng 1/2018 đến hết quý I/2020, BĐBP tỉnh Kiên Giang đã xử lý vi phạm hành chính 114 tàu cá của ngư dân vi phạm; tước giấy phép khai thác thủy sản 55 tàu cá, 16 chứng chỉ thuyền trưởng tàu cá có thời hạn và số tàu cá vi phạm còn lại đang hoàn thiện hồ sơ để xử lý đúng quy định.
Riêng trong quý I/2020, UBND tỉnh Kiên Giang đã quyết định xử phạt 2 chủ tàu với 4 tàu cá số tiền 1,8 tỷ đồng theo Nghị định số 42/2019/NĐ-CP ngày 16/5/2019 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực thủy sản.
Hàng ngày, các lực lượng chức năng của Bộ Quốc phòng thường xuyên duy trì từ 40-45 tàu trực tại các khu vực vùng biển trọng điểm, tiến hành tuần tra, kiểm soát dọc theo vùng biển giáp ranh để nắm tình hình, bảo vệ chủ quyền, ngư dân ta, xua đuổi tàu cá nước ngoài đánh bắt trái phép.
Từ năm 2018 đến nay, các lực lượng đã ngăn cản kịp thời nhiều lượt tàu cá Việt Nam sang vùng biển các nước khai thác hải sản bất hợp pháp; phát hiện, điều tra, xử lý hàng trăm vụ việc vi phạm, xử phạt hành chính trên 2,6 tỷ đồng.
Tăng cường kiểm tra, quản lý chặt chẽ tàu cá
Mới đây, Ban Chỉ đạo Bộ Quốc phòng về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) đã tổ chức Hội nghị rút kinh nghiệm với các địa phương về công tác IUU. Trung tướng Nguyễn Trọng Bình, Phó Tổng tham mưu trưởng, Trưởng Ban chỉ đạo Bộ Quốc phòng về công tác IUU chủ trì hội nghị.
Từ đầu năm 2020 đến nay, các lực lượng Quân chủng Hải quân, Cảnh sát biển, Bộ đội Biên phòng đã tích cực tuyên truyền và phối hợp với cơ quan chức năng của các địa phương tuyên truyền được gần 200 buổi với hơn 42.180 lượt người, phát tờ rơi cho 6.500 lượt tàu cá đang hoạt động trên biển.
Quân chủng Hải quân đã triển khai chương trình “Hải quân Việt Nam làm điểm tựa cho ngư dân vươn khơi bám biển” ở các tỉnh, thành phố ven biển. Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển triển khai mô hình “Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân” với các nội dung tuyên truyền, định hướng về công tác biển đảo, hướng dẫn ngư dân đánh bắt xa bờ, vươn khơi bám biển khai thác hải sản theo đúng pháp luật, chống khai thác IUU…
Ngoài ra, BĐBP đã phát huy hiệu quả hệ thống thông tin liên lạc, kịp thời tuyên truyền, hướng dẫn cho ngư dân khi đánh bắt trên vùng biển xa biết cách tự bảo vệ trước khi có sự trợ giúp của lực lượng chức năng, tiếp tục thực hiện có hiệu quả các chính sách của Đảng, Nhà nước trong hỗ trợ ngư dân phát triển kinh tế biển.
Các đơn vị quân đội đã phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật cho ngư dân và chủ phương tiện thông qua hình thức trực tiếp, phương tiện thông tin đại chúng. Đồng thời, tổ chức kiểm tra, quản lý chặt chẽ tàu cá ra vào hoạt động trên biển, kiên quyết không cho ra khơi đối với các tàu cá không đủ giấy tờ, trang bị theo quy định.
Các lực lượng đã tổ chức tốt công tác tuần tra, kiểm soát, kiểm tra, xử lý vi phạm và cứu hộ, cứu nạn, hỗ trợ hậu cần kỹ thuật, tạo chỗ dựa và niềm tin cho ngư dân bám biển lao động sản xuất, phát triển kinh tế và tham gia bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Cùng với đó, các đơn vị đã làm tốt công tác hợp tác quốc tế góp phần hiệu quả công tác IUU.
Thời gian qua, BĐBP các tỉnh chỉ đạo các Đồn, Trạm kiểm soát biên phòng thực hiện nghiêm túc công tác tuần tra kiểm soát, đăng ký, kiểm chứng phương tiện xuất, nhập bến. Kiên quyết xử lý không cho tàu cá xuất bến khi không có đủ giấy tờ, trang thiết bị theo quy định. Đồng thời, thông qua công tác quản lý, kiểm soát biên phòng, vận động các chủ tàu, thuyền trưởng ký cam kết không vi phạm vùng biển nước ngoài để khai thác thủy sản trái phép.
Các đơn vị thuộc lực lượng Hải quân, Cảnh sát biển đã thiết lập đường dây liên lạc nóng, trực tiếp với các lực lượng tương đồng của các nước trong khu vực để trao đổi thông tin hàng hải nhằm giải quyết nhanh các vụ việc liên quan đến tàu cá, ngư dân ta khi vi phạm.
Tuy nhiên, việc xác minh tổ chức, cá nhân đưa tàu cá, ngư dân đi khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài gặp nhiều khó khăn. Mức xử phạt đối với một số vi phạm theo Nghị định số 42/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực thủy sản chưa đủ sức răn đe.
Kết luận Hội nghị, Trung tướng Nguyễn Trọng Bình đề nghị các địa phương, ngành chức năng tăng cường tuyên truyền, ngăn ngừa vi phạm, kiên quyết xử lý những hành vi vi phạm về khai thác IUU và tăng cường chia sẻ thông tin, dữ liệu.
Các đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng phải thực hiện nghiêm các biện pháp phòng, chống IUU, chú trọng thực hiện tốt công tác điều tra cơ bản, đẩy mạnh trao đổi thông tin.
Đồng thời, phối hợp với các cơ quan chức năng, địa phương ven biển để tuyên truyền, áp dụng khoa học công nghệ quản lý tàu cá hiệu quả cao và tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát, bảo vệ an toàn cho ngư dân khai thác trên vùng biển chủ quyền.