Xét hỏi, thẩm tra với từng nhóm tội danh, nhóm hành vi
Bị cáo Hà bị xử về tội “Nhận hối lộ”; bị cáo Hình (người tiền nhiệm của bị cáo Hà) bị xử về tội “Nhận hối lộ” và “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”.
Ngoài ra, 252 bị cáo thuộc Cục Đăng kiểm, 11 trung tâm đăng kiểm (TTĐK) trên địa bàn TP HCM và 3 TTĐK tại Long An, Bến Tre, Sóc Trăng bị xét xử về 2 tội trên và hàng loạt tội khác như: Giả mạo trong công tác; Sản xuất, mua bán, trao đổi hoặc tặng cho phần mềm để sử dụng vào mục đích trái pháp luật; Xâm phạm trái phép vào mạng máy tính, mạng viễn thông, hoặc phương tiện điện tử của người khác; Làm giả tài liệu của cơ quan, tổ chức; Sử dụng tài liệu giả của cơ quan, tổ chức; Lừa đảo chiếm đoạt tài sản; Tham ô tài sản...
HĐXX gồm 5 người, còn có 1 thẩm phán và 3 Hội thẩm nhân dân dự khuyết. VKSND TP phân công 4 kiểm sát viên chính thức và 3 kiểm sát viên dự khuyết giữ quyền công tố tại tòa.
Có hơn 300 luật sư bào chữa và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho các bị cáo, bị hại và người liên quan trong vụ án.
Ông Phạm Ngọc Duy, Chánh Văn phòng TAND TP cho biết, đây là vụ án có số lượng người tham gia đặc biệt lớn nên công tác chuẩn bị cho phiên xử đã được tòa lên kế hoạch và phối hợp với các đơn vị liên quan để bảo đảm phiên tòa diễn ra xuyên suốt, an toàn trong thời gian dài.
Phiên tòa được xét xử trực tiếp tại trụ sở TAND TP và kết hợp truyền dẫn hình ảnh, âm thanh với điểm cầu trại giam Chí Hòa - T30, Công an TP HCM, huyện Củ Chi.
"TAND TP HCM đang phối hợp Đài Truyền hình HTV để triển khai việc truyền dẫn hình ảnh, âm thanh tới điểm cầu T30. Còn tại trụ sở tòa sẽ bố trí xử án xuyên suốt ở hai phòng lớn để bảo đảm tất cả những người liên quan đến vụ án có vị trí ngồi", ông Duy nói.
Người phát ngôn của tòa cho biết thêm, do tính chất đặc biệt của vụ án, nên HĐXX sẽ tiến hành xét hỏi, thẩm tra với từng nhóm tội danh, nhóm hành vi. Khi đến lịch thẩm tra, xét hỏi đối với nhóm bị cáo nào thì nhóm đó sẽ được trích xuất, dẫn giải đến toà để thẩm vấn trực tiếp. Các bị cáo thuộc nhóm còn lại sẽ được theo dõi phiên xử qua đường truyền.
Tòa cũng lưu ý các bị cáo tại ngoại phải có mặt tại tòa trong thời gian diễn ra phiên xử. Riêng bị cáo Đỗ Trung Học (cựu Trưởng Phòng Tàu sông thuộc Cục Đăng kiểm) đang bị truy nã, tòa đang thực hiện việc tống đạt, niêm yết các quyết định theo quy định.
Hầu hết các bị can thành khẩn khai nhận, ăn năn hối cải
Theo cáo trạng, trong thời gian giữ chức Cục trưởng Đăng kiểm, Đặng Việt Hà là người chỉ đạo mọi hoạt động của đơn vị, quản lý công tác đăng kiểm trên cả nước. Tuy nhiên, ông này đã buông lỏng quản lý, thiếu kiểm tra giám sát để các Phòng trực thuộc Cục Đăng kiểm, TTĐK, Chi cục Đăng kiểm trên cả nước xảy ra sai phạm, tiêu cực có hệ thống trong suốt thời gian dài.
Khi phát hiện sai phạm, tiêu cực, Hà không chấn chỉnh, xử lý mà "vì vụ lợi cá nhân" tiếp tục đưa ra các chủ trương, chỉ đạo cán bộ Phòng kiểm định xe cơ giới, các TTĐK nhận tiền hối lộ và chia mức hưởng lợi theo nguyên tắc "phải bảo đảm lợi ích của Hà là cao nhất".
Cáo trạng xác định Hà phải chịu trách nhiệm hình sự về tổng số tiền nhận hối lộ là hơn 40 tỷ đồng. Trong đó, các đơn vị Phòng kiểm định xe cơ giới (từ tháng 8/2021 - 9/2022) là hơn 31 tỷ đồng; 4 TTĐK (Khối V, thuộc Cục tại TP HCM từ 1/4 đến tháng 11/2022) là hơn 7,6 tỷ đồng; 5 TTĐK Khối V tại Hà Nội nhận 780 triệu đồng và tiền hối lộ của các Giám đốc TTĐK khối D là 680 triệu đồng. Hà bị cáo buộc hưởng lợi gần 8,8 tỷ đồng và 13.000 USD.
Là người tiền nhiệm, Hình cũng có các hành vi sai phạm tương tự. Ông này bị cáo buộc vì động cơ vụ lợi cá nhân đã nhận tiền hối lộ tổng cộng hơn 6,5 tỷ đồng và 23.000 USD của các DN, TTĐK, bỏ qua các sai phạm trong việc cấp phép đủ điều kiện hoạt động TTĐK, sai phạm trong quá trình kiểm định phương tiện.
Hình còn lợi dụng chức vụ, quyền hạn vị trí công tác làm trái quy định, đã duyệt cấp đủ năng lực cho các cơ sở không đủ điều kiện theo quy định, tạo điều kiện cho cơ sở đóng tàu hoạt động trái pháp luật, làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của các chi cục đăng kiểm và Cục Đăng kiểm.
Có vai trò sau lãnh đạo Cục Đăng kiểm là các bị can thuộc nhóm lãnh đạo và cán bộ tại Phòng kiểm định xe cơ giới (VAR) - nơi có chức năng thẩm định hồ sơ thiết kế cải tạo phương tiện xe. 22 cá nhân gồm trưởng, phó phòng và nhân viên tại phòng chuyên môn này bị cáo buộc về loạt sai phạm.
Cáo trạng xác định, từ khi nhận chức vào tháng 3/2019, Trần Anh Quân (quyền Trưởng phòng VAR) đã vạch ra chủ trương bỏ qua lỗi trên hồ sơ thiết kế để cấp giấy chứng nhận cải tạo xe của các Cty cho nhân viên thực hiện. Quân đã bàn bạc, thống nhất chủ trương nhận, chia tiền hối lộ với 12 đăng kiểm viên phòng VAR; do đó phải chịu trách nhiệm về tổng số tiền các đăng kiểm viên đã nhận hối lộ là hơn 60 tỷ đồng.
Ngoài ra, trong quá trình thẩm định hồ sơ, kiểm tra đánh giá cấp phép đủ điều kiện TTĐK 50-19D của Trần Bửu Tùng, Quân còn nhận hối lộ 9.500 USD. Cáo trạng xác định Quân hưởng lợi 11,5 tỷ đồng và 9.500 USD.
Quá trình điều tra, hầu hết các bị can thành khẩn khai nhận hành vi sai phạm và tỏ ra ăn năn, hối cải. Một số bị can đã nộp lại một phần tiền hưởng lợi bất chính, tích cực phối hợp với CQĐT trong việc giải quyết vụ án. CQĐT đã thu hồi, tạm giữ tổng cộng hơn 43 tỷ đồng và 118.800 USD cùng nhiều tài sản khác để khắc phục hậu quả.
Đại án đăng kiểm được đánh giá là vụ tham nhũng có tổ chức, hành vi có hệ thống, xuyên suốt từ lãnh đạo Cục Đăng kiểm, Phòng kiểm định xe cơ giới đến giám đốc nhiều TTĐK. Khi vụ án được phát hiện, một số trung tâm trên cả nước bị dừng hoạt động để làm rõ sai phạm, ảnh hưởng nặng nề đến người dân.
Hơn một năm qua, từ khi bắt đầu điều tra sai phạm trên diện rộng về lĩnh vực đăng kiểm, tính đến cuối năm 2023, công an 49 địa phương đã khởi tố 114 vụ án, hơn 800 bị can. CQĐT xác định các vụ án có điểm chung là ăn chia "có tổ chức, kéo dài nhiều năm, liên tục, nhiều cấp độ".
Trong suốt 28 năm hoạt động, đây là lần đầu ngành đăng kiểm có số lượng người bị khởi tố kỷ lục. Ngoài các bị can bị xử lý hình sự, Đảng ủy Cục Đăng kiểm đã kỷ luật cảnh cáo 10 chi bộ, khai trừ Đảng 47 đảng viên, đình chỉ sinh hoạt Đảng 24 đảng viên sai phạm trong hoạt động đăng kiểm.