Bước tiến dài
Trong một cuộc biểu quyết mang tính quyết định nhằm phá thế bế tắc chính trị liên quan đến Brexit kéo dài nhiều năm qua, Hạ viện Anh vừa biểu quyết với tỉ lệ 358 phiếu thuận và 234 phiếu chống, chấp thuận Dự luật Thỏa thuận Brexit, dọn đường cho việc Anh rời khỏi EU trong tháng sau.
Thắng lợi này của Thủ tướng Johnson diễn ra sau khi đảng Bảo thủ của ông đã giành được thế đa số trong Quốc hội Anh trong cuộc tổng tuyển cử được tổ chức hôm đầu tháng, tạo điều kiện để ông hiện thực hóa lời hứa chấm dứt hơn 3 năm bế tắc chính trị và đưa Anh ra khỏi EU đúng hạn.
Dự luật vừa được Hạ viện Anh thông qua lần đầu sẽ tiếp tục được đưa ra xem xét và có thể sẽ còn được sửa đổi sau khi các nhà lập pháp Anh nhóm họp trở lại vào tháng sau, sau kì nghỉ lễ 2 tuần. Tiếp sau đó, dự luật cũng phải được Thượng viện Anh thông qua. Tuy nhiên, với thế đa số của Đảng Bảo thủ trong nghị viện, dự luật gần như chắc chắn sẽ trở thành luật vào tháng 1.
Vấn đề Brexit nổi lên mạnh mẽ vào năm 2013, khi Thủ tướng Anh lúc bấy giờ là ông David Cameron dưới áp lực mạnh mẽ từ nhiều nghị sĩ trong chính đảng Bảo thủ và sự trỗi dậy mạnh mẽ của đảng Độc lập Anh (Ukip) đã cam kết sẽ tiến hành một cuộc trưng cầu ý dân về việc này nếu đảng Bảo thủ giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử năm 2015.
 |
| Thủ tướng Anh Boris Johnson |
Ông Cameron cũng cam kết sẽ vận động hết sức cho việc Anh tiếp tục ở lại trong EU trong cuộc trưng cầu ý dân mà ông nói sẽ diễn ra vào cuối năm 2017. Ông Cameron khi đó tin rằng cử tri Anh sẽ bác Brexit và muốn thông qua cuộc trưng cầu này để dẹp sự chống đối trong nội bộ đảng cầm quyền.
Đảng Bảo thủ thắng cử, theo đúng cam kết được ông Cameron đưa ra, ngày 23/6/2016, người dân Anh nô nức đi bỏ phiếu trong một cuộc trưng cầu ý dân sẽ có ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống của họ cũng như chính trường Anh trong vài năm về sau. Tuy nhiên, kết quả cuộc bỏ phiếu này có tới 52% cử tri Anh đã ủng hộ việc rời khỏi EU, khiến cụm từ “Brexit” phủ đầy các mặt báo và trong những câu chuyện đời thường.
Ê chề với kết quả bỏ phiếu, ông Cameron nhanh chóng từ chức. Ngày 13/7/2016, Bộ trưởng Nội vụ Anh Theresa May trở thành người tiếp quản vị trí Thủ tướng Anh. Điều đáng nói ở đây là bà May vốn là người ủng hộ việc Anh rời khỏi EU. Đến ngày 29/3/2017, việc đếm ngược đến khi Anh chính thức rời khỏi EU bắt đầu khi bà May kích hoạt Điều 50 của Hiệp ước Lisbon để Anh bắt đầu quá trình đàm phán rời EU. Theo dự kiến, toàn bộ quá trình này sẽ kéo dài khoảng 2 năm, và Anh sẽ rời EU vào ngày 29/3/2019.
Những cuộc đổi ngôi
Ngày 18/4/2017, bà May bất ngờ thông báo cuộc bầu cử sớm ở Anh sẽ được tổ chức vào ngày 8/6/2017 vừa nhằm đảm bảo bà được công nhận là Thủ tướng được dân bầu, vừa dẹp tan những chia rẽ trong Chính phủ mà theo bà có thể ảnh hưởng đến khả năng Anh tiến hành Brexit thành công. Lịch sử đã một lần nữa lặp lại khi bà May nhận về kết quả không như mong muốn, đảng của bà từ chỗ đang ở thế đa số lại trở thành phe thiểu số trong Quốc hội.
Ngày 23/3/2018, lãnh đạo 27 nước còn lại của EU phê chuẩn bản định hướng đàm phán về quan hệ an ninh và thương mại tương lai của Anh với các nước láng giềng châu Âu hậu Brexit.
Ngày 6/7/2018, kế hoạch Brexit, đặc biệt là việc thành lập một khu vực thương mại hàng hóa tự do giữa Anh và EU do bà May đề xuất được Chính phủ thông qua, bất chấp sự phản đối gay gắt ban đầu.
Đến ngày 25/11/2018, thỏa thuận Brexit dài 600 trang giữa Anh và EU, trong đó vạch ra các điều khoản liên quan đến việc Anh rời khỏi EU vào ngày 29/3/2019 như vấn đề “hóa đơn ly hôn” trị giá 39 tỷ bảng, quyền công dân, bản kế hoạch dự phòng liên quan đến biên giới Ireland trong trường hợp các cuộc đàm phán thương mại bế tắc cùng tuyên bố dài 26 trang phác thảo quan hệ thương mại tự do giữa 2 bên trong tương lai được các nhà lãnh đạo EU phê chuẩn.
Song, thời gian này, Chính phủ của bà May đã vài phen lao đao. Trong đó, ngày 12/12/2018, với 200 phiếu ủng hộ và 117 phiếu chống, bà May đã vượt qua cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm do các nghị sĩ của đảng Bảo thủ tiến hành. Ngày 15/1/2019, các nghị sĩ Anh đã bác bỏ kế hoạch Brexit của bà May. Chỉ 1 ngày sau, nữ Thủ tướng Anh tiếp tục tránh được nguy cơ bị lật đổ khi Chính phủ của bà vượt qua cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm với chênh lệch chỉ 16 phiếu.
Gần 2 tháng sau, Hạ viện Anh tiếp tục bác bỏ các kế hoạch Brexit mới nhất của bà May. Kết quả này lặp lại ở phiên bỏ phiếu diễn ra vào ngày 12/3/2019. Phương án Brexit không thỏa thuận cũng bị Hạ viện Anh loại bỏ tại cuộc bỏ phiếu sau đó 1 ngày.
Đến ngày 14/3 vừa qua, các nghị sĩ Anh đã bỏ phiếu ủng hộ việc đề nghị EU trì hoãn Brexit đến sau ngày 29/3. Ngày 27/3/2019, các nghị sĩ Anh đã bỏ phiếu bác bỏ toàn bộ 8 lựa chọn Brexit, trong đó có đề xuất trưng cầu ý dân lần 2 về thỏa thuận Brexit và đề xuất Anh rút khỏi EU không thỏa thuận.
Trong cuộc bỏ phiếu vào ngày 29/3, thỏa thuận Brexit đã lần thứ 3 bị Hạ viện Anh từ chối. Trong bối cảnh đó, ngày 4/5/2019, bà May đã viết thư cho ông Tusk, đề nghị trì hoãn thời điểm Brexit đến ngày 30/6. Đến ngày 11/4, các nhà lãnh đạo 27 nước EU nhất trí gia hạn tiến trình Brexit tới ngày 31/10/2019 nhằm ngăn chặn kịch bản Brexit không thỏa thuận.
Ngày 24/5, bà May thông báo sẽ từ chức lãnh đạo đảng Bảo thủ vào ngày 7/6. Đến ngày 23/7, ông Boris Johnson được bầu làm lãnh đạo đảng Bảo thủ và trở thành Thủ tướng tiếp theo của Anh. Ngày 4/9, các nghị sĩ Anh đã bỏ phiếu thông qua một dự luật nhằm ngăn chặn Brexit không thỏa thuận, đồng thời buộc Thủ tướng yêu cầu gia hạn Điều 50 đến cuối tháng 1/2020 nếu các nghị sĩ không ủng hộ một thỏa thuận trước ngày 19/10.
Ông Johnson trong khi đó thúc đẩy một cuộc tổng tuyển cử sớm nhưng không thành công vì không giành được sự ủng hộ cần thiết của 2/3 số nghị sĩ. Với quyết tâm thực hiện Brexit đúng thời hạn 31/10, Thủ tướng Anh thậm chí đã tìm cách đình chỉ hoạt động của Quốc hội nhưng không thành.
Ngày 17/10/2019, sau các cuộc đàm phán căng thẳng, Thủ tướng Anh Boris Johnson thông báo Anh đã đạt được một “thỏa thuận tuyệt vời” với EU. Tuy nhiên, thỏa thuận vẫn không được Hạ viện Anh thông qua, khiến ông Johnson phải gửi thư đề nghị EU lùi Brexit đến ngày 31/1/2020.
Đến đầu tháng 12 này, ông Johnson đã có thắng lợi lớn khi đảng Bảo thủ của ông giành được thế đa số tại Quốc hội, khiến việc hoàn tất các thủ tục pháp lý cần thiết cho Brexit không còn gặp trở ngại. Tuy nhiên, ông Johnson và EU tới đây vẫn sẽ phải đối mặt với những vòng đàm phán đầy khó khăn để đạt được các thoả thuận xác lập khuôn khổ quan hệ mới giữa Anh và EU về hợp tác kinh tế, thương mại, chính trị, an ninh, pháp lý...
