Bước ngoặt bất ngờ
Việc từ chức của ông Spencer đánh dấu một bước ngoặt ngoạn mục mới trong câu chuyện lùm xùm của Thượng sĩ Edward Gallagher - chỉ huy chiến dịch đặc biệt của đội đặc nhiệm SEAL của Hải quân, một trong những lực lượng được xem là tinh nhuệ nhất của quân đội Mỹ.
Gallagher bị cáo buộc phạm tội ác chiến tranh trong một đợt triển khai của lực lượng SEAL vào năm 2017. Cấp dưới của Gallagher khai rằng chính tay vị chỉ huy này đã cầm dao cắt cổ một tay súng thiếu niên của lực lượng khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) ở Mosul (Iraq) bị lực lượng này bắt giữ.
Ngoài ra, ông ta còn bị tố đã bắn dân thường, đe doaj giết biệt kích SEAL đã báo cáo vụ việc lên cấp trên cùng một số hành vi sai trái khác. Tuy nhiên, Gallagher không nhận tội.
Vụ việc của Gallagher và 2 quân nhân khác đã đưa đến căng thẳng được cho là chưa có tiền lệ giữa Bộ Quốc phòng Mỹ và Tổng thống Donald Trump. Gallagher được nhiều thành viên thuộc lực lượng hải quân, các chính trị gia và đặc biệt là Tổng thống Donald Trump ủng hộ. Tòa án quân sự Mỹ sau đó đã tuyên trắng án với Gallagher về những cáo buộc trên.
Cuối cùng, ông ta chỉ bị truy tố một cáo buộc nhẹ hơn nhiều là làm mất uy tín lực lượng vũ trang khi đăng hình “tạo dáng” bên cạnh thi thể tay súng IS ở Mosul. Với việc bị buộc tội danh này, đến tháng 7 vừa qua, Gallagher không bị tuyên án tù nhưng bị giáng chức và hạ cấp bậc. Thế nhưng, thượng sĩ này đã thêm một lần nữa “thoát nạn” ngoạn mục khi Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 15/11 đã đảo ngược quyết định giáng chức với Gallagher.
Quyết định của Tổng thống Mỹ đã khiến các quan chức lực lượng Hải quân Mỹ nổi giận nhưng vẫn chấp nhận. Hải quân sau đó tiếp tục xúc tiến quy trình xem xét lại tư cách đặc nhiệm SEAL của Gallagher. Ông Trump hôm 21/11 đã một lần nữa can thiệp.
“Hải quân sẽ không lấy đi phù hiệu của biệt kích đặc nhiệm Hải quân Eddie Gallagher. Vụ này đã được giải quyết rất tệ ngay từ đầu. Quay trở lại công việc!”, ông Trump viết trên Twitter. Trong một tuyên bố, người phát ngôn Lầu Năm Góc cho biết ông Esper đã yêu cầu ông Spencer từ chức sau khi mất lòng tin với ông này do thiếu sự thẳng thắn trong khi liên hệ với Nhà Trắng về việc giải quyết vụ việc nói trên.
Nói không đi đôi với làm?
Trong một bức thư gửi ông Trump, ông Spencer thừa nhận đã mất chức nhưng khẳng định ông đã cố tìm cách để đảm bảo tiến trình pháp lý được tiến hành một cách công bằng. Trong đơn từ chức gửi Bộ trưởng Esper, ông này khẳng định, cương vị là Bộ trưởng Hải quân, một trong những trách nhiệm quan trọng nhất mà ông phải thực hiện đối với các nhân viên dưới quyền là duy trì trật tự và kỷ luật tốt trong hàng ngũ. “Tôi coi điều này là một vấn đề nghiêm túc mang tính sống còn”, ông này khẳng định.
Trong thư từ chức, cựu Bộ trưởng Hải quân Mỹ cũng cho rằng thượng tôn pháp luật là điều khiến quân đội Mỹ khác biệt với các đối thủ. “Hiến pháp và Bộ luật Tư pháp Quân sự Thống nhất (UCMJ) là những tấm khiên bảo vệ chúng ta, là ngọn hải đăng dẫn đường cho chúng ta.
Với quyền hạn được quy định trong Bộ luật Mỹ, tôi đã nỗ lực đảm bảo các thủ tục tố tụng của chúng ta là công bằng, minh bạch và nhất quán từ các tân binh cho đến sĩ quan cấp tướng, tá”, ông Spencer nhấn mạnh và cho rằng trong khía cạnh này, ông không còn chia sẻ quan điểm cùng Tổng Tư lệnh, tức Tổng thống Trump.
“Tôi không thể toàn tâm tuân theo một mệnh lệnh mà tôi tin rằng đã vi phạm lời tuyên thệ thiêng liêng trước sự chứng kiến của gia đình tôi, lá quốc kỳ và niềm tin của tôi vào việc ủng hộ và bảo vệ Hiến pháp Mỹ”, ông nói tiếp.
New York Times cho rằng ông Richard Spencer là trường hợp hiếm hoi các viên chức Bộ Quốc phòng Mỹ chống lại ông Trump. Tuy nhiên, một quan chức cấp cao Bộ Quốc phòng cho biết, trên thực tế, ông Spencer bị yêu cầu từ chức vì cáo buộc đã “vượt rào”, không thông qua cấp trên mà tự đề xuất “một thỏa thuận mật” với Nhà Trắng, theo đó nếu Chính phủ Mỹ không can thiệp vào tiến trình xét xử quân nhân này, Gallagher sẽ giải ngũ mà không bị trục xuất khỏi SEAL. Ông Spencer được cho là đã không đề cập đề xuất này với Bộ trưởng Quốc phòng Esper.
| |
| Cựu Bộ trưởng Hải quân Mỹ Richard Spencer. |
Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Mỹ Jonathan Hoffman cho biết, Bộ trưởng Quốc phòng Esper và Tướng Mark A.Milley (Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng Liên quân Mỹ) chỉ biết được đề nghị bí mật của ông Spencer với Nhà Trắng khi họ có cuộc nói chuyện với ông Trump hôm 22/11.
Ông Hoffman cho rằng động thái của ông Spencer đi ngược lại lập trường công khai của ông ta về vụ việc. Song, tờ New York Times dẫn lời các quan chức quốc phòng Mỹ cho hay, nguyên nhân thực chất của việc từ chức này là do ông Trump tức giận vì những thông tin cho biết ông Spencer đã dọa từ chức nếu tổng thống can thiệp vào vụ việc Gallagher. Trước khi ông Spencer bị buộc phải từ chức, một số nguồn tin cho hay ông này đã dọa từ chức để phản đối việc cấp trên can thiệp vào vụ việc nhưng ông này đã bác bỏ việc đó.
Chưa bao giờ có?
Tranh cãi về Thượng sĩ Gallagher diễn ra khi ông Trump đang tìm mọi cách làm nổi bật vai trò Tổng Tư lệnh khi phải đối diện với một trận chiến tái tranh cử cam go và điều tra luận tội. Theo một thống kê, kể từ năm 2011, Hải quân Mỹ đã thu hồi hơn 150 phù hiệu. Luật sư Timothy Parlatore cho rằng, Tổng thống Trump đã đúng khi ngưng thủ tục trục xuất biệt kích.
Ông này cũng cho rằng việc Hải quân Mỹ muốn đưa Gallagher ra khỏi lực lượng SEAL rõ ràng là để trừng phạt quân nhân này chỉ vài ngày sau khi ông ta được Tổng thống quyết định khôi phục cấp bậc. Còn ông Trump cũng đã lên tiếng biện hộ cho việc can thiệp của ông rằng ông đang bảo vệ các binh sỹ của Mỹ trước các thủ tục “rất không công bằng”. “Chưa bao giờ có một tổng thống đứng lên vì họ như tôi đã làm”, ông Trump phát biểu trong Phòng Bầu dục.
Trên thực tế, New York Times cho hay, việc tổng thống Mỹ can thiệp vào vấn đề tư pháp quân sự là điều đã có tiền lệ trước đây. Ví dụ, Tổng thống John Kennedy đã ngăn chặn trừng phạt một binh sĩ ị bị toà quân sự xét xử tội phỉ báng ông.
Abraham Lincoln cũng gây phẫn nộ một số tướng lĩnh vì thường xuyên gạt sang một bên án lệnh tòa quân sự đối với lính liên quân, những người bị cáo buộc tội đào ngũ hoặc những tội ác khác. Ông thường ngay lập tức viết nguệch ngoạc lệnh khoan hồng chỉ một dòng như: “Hãy để anh ta chiến đấu thay vì bị bắn”.
Hiện tại, các nhà quan sát cũng đang tò mò về số phận của Chuẩn Đô đốc Collin Green - chỉ huy của Bộ Tư lệnh Chiến tranh Đặc biệt Hải quân, chuyên giám sát các biệt kích hải quân SEAL tinh nhuệ. Ông Green cũng từng nhiều lần lên tiếng ủng hộ kế hoạch xem xét kỷ luật có thể dẫn đến việc loại Gallagher khỏi lực lượng SEAL.