Trong chiến lược đối với Trung Quốc được đưa ra năm ngoái, EU đã coi Trung Quốc là đối thủ chiến lược cho dù mối quan hệ hợp tác song phương đã được thể chế hoá ở mức độ không thể bị coi là thấp. Dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus corona gây ra và cả những diễn biến trong thời gian vừa qua đã làm cho mối quan hệ song phương vốn đã luôn phức tạp này lại trở nên nhạy cảm.
Cuộc gặp cấp cao giữa EU và Trung Quốc dự kiến được tiến hành ở thành phố Leipzig của Đức vào ngày 14/9 tới đây bị hoãn với lý do chính thức là vì dịch bệnh, phía EU đã đưa ra những cáo buộc và phê trách Trung Quốc không tuân thủ những gì đã cam kết và thoả thuận trong quá trình đàm phán giữa hai bên về hiệp định bảo hộ đầu tư.
EU còn cáo buộc Trung Quốc cùng với Nga tiến hành chiến dịch thông tin sai lệch về dịch bệnh nhằm gây tổn hại trực tiếp cho EU. Cuộc gặp cấp cao song phương nói trên được coi là đỉnh cao mới của mối quan hệ hợp tác song phương, bởi tuy khuôn khổ diễn đàn này đã được hai bên hình thành từ cách đây đã lâu nhưng lần đầu tiên mới có sự tham dự của Chủ tịch Trung Quốc với lãnh đạo của tất cả các thành viên EU. Bây giờ, sự kiện lớn quan trọng này đã bị trì hoãn vô thời hạn.
 |
| Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường (trái) và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk tại Hội nghị thượng đỉnh EU - Trung Quốc hồi tháng 4/2019 |
Lý do dịch bệnh được đưa ra nghe qua thì thấy rất hợp lý và thuyết phục nhưng trong thực chất không phải là lý do quyết định. Hiện tại, Trung Quốc cơ bản đã kiềm chế và kiểm soát được dịch bệnh và các nước thành viên EU cũng đang trên con đường nới lỏng các biện pháp chính sách ngặt nghèo về cách ly và giãn cách xã hội để ứng phó dịch bệnh.
Cứ theo chiều hướng và với mức độ diễn biến như thế này của dịch bệnh thì cho đến thời điểm giữa tháng 9 tới, dịch bệnh chắc chắn không thể ngăn cản được hai bên tiến hành cuộc gặp cấp cao trực tiếp. Thực chất ở đây là EU hoãn sự kiện lớn vì nhận thấy rằng sự kiện này không thể thành công được sau khi Trung Quốc ban hành bộ luật mới về an ninh cho Hong Kong; áp dụng những biện pháp chính sách mới đối với người theo đạo Hồi ở khu vực Tân Cương; vì nước Mỹ sắp có cuộc bầu cử mà Tổng thống đương nhiệm của Mỹ Donald Trump đang dùng việc làm rất găng với Trung Quốc để phục vụ cho cuộc vận động tranh cử tổng thống.
Nước Anh (bây giờ trên danh nghĩa không còn là thành viên của EU nữa) và Mỹ đã tung đòn rất mạnh tay nhằm vào Trung Quốc vì coi bộ luật này là chủ ý của Trung Quốc không còn thực hiện mô hình “Một nhà nước, hai chế độ” nữa cho Hồng Kông và ở Hồng Kông, cũng như vì cho rằng Trung Quốc vi phạm dân chủ nhân quyền ở Tân Cương. EU lệ thuộc nhiều vào mối quan hệ hợp tác với Trung Quốc, nhưng vì nhu cầu nội bộ nên không thể không thảo luận với Trung Quốc về chủ đề này nếu tổ chức cuộc gặp cấp cao song phương. Bất đồng quan điểm như thế thì làm sao cuộc gặp cấp cao có thể thành công được.
Ông Trump đang tận dụng những căng thẳng và xung đột với Trung Quốc để phục vụ cho cuộc vận động tranh cử, vậy mà EU lại tìm cách thúc đẩy quan hệ hợp tác song phương với Trung Quốc thì đâu có khác gì tìm cách cản trở ông Trump, hơn nữa kết quả cuộc chạy đua vào Nhà Trắng vẫn không loại trừ khả năng ông Trump sẽ tái đắc cử.
Nội bộ EU lại còn bị phân hoá sâu sắc vì Trung Quốc, cụ thể là vì Trung Quốc tăng cường đầu tư trực tiếp và thâu tóm doanh nghiệp; vì Trung Quốc thành lập liên quân, liên kết riêng; vì chuyện hợp tác với tập đoàn Huawei của Trung Quốc; vì dự án “Một vành đai, một con đường” của Trung Quốc...
Cho nên chuyện dân chủ nhân quyền và chuyện dịch bệnh trong bối cảnh dịch bệnh hoành hành khắp châu Âu, bầu cử tổng thống ở Mỹ và quan hệ giữa Mỹ - Trung Quốc căng thẳng khiến cho mức độ phức tạp và tính nhạy cảm về mọi phương diện trong mối quan hệ giữa EU và Trung Quốc đều tăng lên rõ rệt
